Тарих, саясат, этнология, география

Бірнеше күн бойы Қостанай облысына қарасты Рудный қаласындағы ономастикалық жанжал - әлеуметтік желілердің басты жаңалықтарының бірі болғаны белгілі. 1949 жылы ҚазКСР-інің Қостанай облысының аумағында геологиялық зерттеулер арқылы 1955 жылы пайда болған Рудный қаласы темір кеніштерімен белгілі. Қала темір өндірісі - Кеңестік кезеңнен жақсы орынға қойылған. Шамамен 120 мыңдай халық тұрады. Қалада 133 көшедей бар. Қаладағы көшелердің атауының басым бөлігі - кеңестік кезеңдегі тарихи тұлғалар мен қалаға қатысы жоқ адамдарға берілген...

Қазақстан территориясында бірнеше мәрте атауы ауысқан елді-мекендер бар? Соның біреуі - Шығыс Қазақстан облысына қарасты Риддер қаласы. Бұл қала кеңестік кезеңде - табиғи ерекшелігіне байланысты Лениногорск деп аталған. Яғни, тау шатқалында орналасқан Ленин қаласы. Бірақ қаланың іргетасы 1786 жылы Ресей империясының қазақ даласын отарлау саясаты аясында салыңған. Осы маңда геологиялық барлау жұмысын жүргізген инженер Филипп Риддердің құрметіне орай Риддер деп аталған. 1917 жылы Кеңес өкіметі орнаған кезде Қазақ жеріндегі отарлаушы мемлекеттің атаулары өзгеріске ұшырағаны белгілі...

Түркі тілдес халықтар арасында қазақ халқының тілдік және мәдени тұрмыстық жағынан алғанда қарақалпақ пен ноғай халықтарынан жақыны жоқ. Балқарлар және қатаған халықтары - қазақ халқына тілдік жақын болғанымен, балкарлардың салт-дәстүрі кавказданып, ал қатағандықтардың тұрмыс-салты өзбектеніп, парсыланып кетті. Моңғол шапқыншылығынан кейін құрылған Алтын Орда мемлекетінің ыдырау кезеңінде пайда болған ноғайлы бірлестігі - өз атауын моңғол тілінен бастау алады. Ноғай халқының этнонимдық мағынасы: 1...

Талдықорған қаласында Жетісу өңірі мен барша қазаққа танымал ХІХ ғасырдың белгілі ақындардың бірі, суырыпсалма өнердің Жетісу мектебінің өкілдерінің бірі Бақтыбай Жолбарысұлының 190 жылдығы "Дүбірлі туған дүлділім" атты халықаралық ақындар айтысы шеңберінде тойланып өтті. Талдықорған қаласының беделді блогері болмасамда - белсенді блогері есебінде аталмыш іс-шараны тамашалау бақыты бұйырды. Халықаралық ақындар айтысы - Бақтыбай Жолбарысұлының туғанына 190 жылдығына арналған Республикалық ғылыми конференцияның жалғасы болды десек болады...

XVIII ғасырдың екінші жартысындағы Франция қоғамы - қарама-қайшылыққа толы азматтармен белгілі болды. Солардың бірі және бірегейі "Халық досы"-деген газет шығарып, халықты революциялық ахуалды бәсеңдетпеуге шақырып, саяси жағдайды шиеленістіріп отырған азаматтардың бірі Жан Поль Марат. Ол өзі орнатқан революциялық жүйеге сыймай, оны одан сайын шиеленістіріп отырған - өз заманында табынушылары мен жақтастарымен, жақтырмаушыларының арасында өмір сүрген арандатушы тұлға. 1793 жылы депутат Жан Поль Маратты - Шарлотте Карде есімді бойжеткен қасақана өлтіріп кеткен болатын...

Қарахандықтардың ислам дінін қабылдауы бойынша - ортағасырлық деректер: 1. Тазхира-и Сатұқ Боғра хан 2. Тарих-и Қашғар нақты мәлімет бергенімен, Мұса ханның дәуіріндегі қарахандықтардың ислам дінін мемлекеттік деңгейде қабылдауын ортағасырлық тарихшы Ибн әл-Асир өзінің «аль-Камиль фи-т-тарих» еңбегінде көрсетіп жазады. Тарихышлар Қарахандықтардың ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялану уақытын осы Ибн әл-Асирдің жазбасына сүйенеді. Жоғарыда екі шығарма көбіне-көп Сатұқ Боғра ханның билікке келуіне ислам дінінің ғұламаларының әсері мен сәуегейшілік әңгімесі төңірегінде өрбиді...

Қазіргі кезде араби таным мен фундеманталистік оймен қаруланған азаматтардың ішінде - қазақ ұлттық дәстүрін жоққа шығару әрекеті байқалып жүргенін барлығын білеміз. Харамға теліп, талай дәстүрді жоққа шығарып, жаратқанға серік қосу тұрғысынан қарастыратын азаматтар көзқарасын айтып қалатындығын көзіміз көріп, құлағым естіп, үйреніпте қалды. Осындай рәсімдердің бірі - қазақ дәстүріндегі тасаттық рәсімі. Бұл рәсімді шаманистік тұрғыдан қарастырып, ислам дініне қайшы деп қарастыратындарда бар. Бірақ "тасаттық" сөзі - араб тілінен еңгенін біреу білсе, біреу біле бермейді...

Авраам немесе Ибраһим келісімі - Израиль мемлекетін Таяу Шығыс пен мұсылман әлемімен Палестина мәселесін жауып қоя отырып, байланысқа түсіру келісімі. Авраам немесе Ибраһим - иудаизм, христиан және мұсылман дінін ұстанатын халықтардың түп атасы. Үш діннің қасиетті кітаптарында Авраам/Ибраһим пайғамбардың өмірбаянымен қасиетті мұғжизалары айтылған. Алла тағаланың Авраам/Ибраһим жасалғаны келісімі бойынша пайғамбардың ұрпағы аспандағы шоқжұлдызданда көп болады делінеді - осы келісімді иудейлер, христиандар және мұсылмандар өзіне телиді...

Түркия мемлекетінің ішкі және сыртқы мәселесінде шешімін таба алмай келе жатқан мәселелер көп. - Түркия мемлекеті сыртқы саясатта - көршілері Грекия, Армения және Сирия мемлекеттерімен тарихи шешімін таппаған мәселелері бар. Бұл мәселелер қордаланып, сыртқы имиджіне әсер ететін жағдайда. - Ал ішкі саясатта сепаратистік қарулы күрес жүргізетін түрлі күрд ұйымдары бар. Сол ұйымдардың ішіндегі ең қауіптісі Күрд жұмысшы партиясы. - Түркия мемлекетінің ұзақ жыл бойы ЕуроОдаққа кіре алмай келе жатуы мен араб елдерінен ағылған мигранттардың толқынына ішкі тұрақтылыққа қауіп төндіретіндігі белгілі...

Еуропа елдерінің XVII ғасырдан бастап, Ұлы географиялық ашылулардан кейіңгі жаңадан ашылып жатқан жерлерді иемденуге тырысуы - алпауыт елдердің мүдделер қақтығысын тудырды. Еуропалық мемлекеттер Африка мен Америкадағы жаңа жерлерді тез басып алуға тырысты. Африканың мемлекет құрған және мемлекет деңгейіне жетіп қалған халықтарды бағындыру оңайға соқпады. Діни қысым көрген Еуропалықтар ағылшындар игеріп жатқан Солтүстік Америкаға қоныстануға мүдделі болды. Солтүстік Американың кең аймағын жалғыз өзі ғана игеріп жатқан ағылшындардың бұл аймаққа бақылау орнатуға күші жетпеді...

10 қазан күні Ауғанстан мен Пәкістан шекарасында әскери соғыс қимылдарының орын алғаны белгілі. Әрине, қазіргі күні екі жақ атысты тоқтатқанымен шиеленіс әлі басылған жоқ. Қарсыластар бір-бірін айыптап, болмаған жеңісті өз жағына тартуда. Ауғанстан билігіне Талибан ұйымының келуімен Пәкістан мемлекетімен арадағы қарым-қатынас шиеленіскен жағдайда. Бірақ, Республикалық билік құлаған тұста - Ауғанстанда Талибан ұйымының билігін орнықтырып, қарулы оппозицияны жеңуге көмектескен мемлекеттердің бірі - осы Пәкістан мемлекеті...

10 қазан Жетісу облысында Қазақ халқының көрнекті ағартушы ғалымы, этнограф Шоқан Шыңғысұлы Уәлихановтың туғанына 190 жыл толуына орай халықаралық тәжірибелік конференция болып өтті. Халықаралық конференцияға шетелден Шоқантанушы ғалымдар шақырылып, Алтынемелден басталған шара Талдықорған қаласында аяқталды. Талдықорған қаласының Ілияс Жансүгіров атындағы мәдениет сарайында басталған іс-шара жоғары деңгейде өтті. Іс-шараны түсіру үшін жергілікті арналар мен республикалық бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері жүруі - бұл маңызды іс-шараның маңыздылығын көрсеткендей болды...