Татарский Мир

В начале ХХ в. четверть населения г. Астрахани составляли татары. Проживали они довольно компактно, на территории Татарской слободы, расположенной в 5 и 6 частях города. Астраханская городская татарская община состояла как из местных астраханских (юртовских и карагашей, потомков населения азиатских Трех Дворов) татар, так и из татар, переселившихся из Средневолжских и Приуральских губерний. Основными занятиями татар в Астрахани были мелкая и средняя торговля, извозный промысел, хлебопекарное производство и т...

Татар тормышы борын-борыннан Төркестан белән бәйле. Бабаларыбызның ислам белән танышулары да нәкъ бу төбәк аша була. Сәүдә эшен яраткан бабайлар мөселман гадәтләрен, аның кагыйдәләрен туган җирләренә – Идел буена алып кайталар, Ибн Фадлан җитәкчелегендәге илчелек килгәндә инде Болгар дәүләтенең зур өлеше мөселман була, аннан 922 елда елда ислам дине дәүләтнең рәсми дине статусын ала. Россиянең шәрык белән сәүдәсендә татарлар һәрвакытта да арадашчы булалар. XVII гасыр ахырында Ташкент шәһәренә килеп чыккан сәүдәгәр татарлар җәмгыятенең җитәкчесе Хайрабад ишан була...

ТР ФА Ш.Мәрҗани исем. Тарих институтының Алтын Урда тарихын өйрәнү үзәге 2003 елда Алтын Урда һәм татар ханлыклары тарихы буенча фәнни тикшеренүләрне координацияләү максатында оештырылды. Үзәк эшчәнлеге дәверендә күп кенә уртак һәм авторлы монографияләр бастырылды, мөһим фәнни ачылышлар ясалды, кызыклы гипотезалар тәкъдим ителде һәм перспективлы юнәлешләр билгеләнде. Махсус периодик басма тарихы 2013 елның 16 апрелендә Татарстан ФА Ш.Мәрҗани исемендәге Тарих институты директоры Рафаэль Сибгат улы...

Татарларның Иркутск өлкәсенә килеп урнашулары XIX йөз башларына туры килә. XX йөздә миграция хәрәкәте көчәя. Столыпинның аграр реформасы, Идел буендагы ачлык, репрессияләр – болар барысы да халкыбызны туган җирләреннән китәргә мәҗбүр иткән сәбәпләр. Күпчелеге Казан, Оренбург, Уфа һәм Пермь губерналары мөселманнары була. Кырыс өлкәне үзләштерү, милли мәдәниятне һәм ислам динен саклап калуда үз өлешләрен керткәннәр. Иркутски мәчете ачылу тарихы бертуган Шәфигуллиннар белән бәйле. Алар чыгышлары белән Казан губернасы Чуел өязе Акъегет авылыннан (хәзерге Яшел Үзән районы)...

“Сәяхәтче көндәлеге” дигән циклдан язмабызны дәвам итәбез. Безнең көннәргә кадәр сакланган “Урал ягы тарихи мәчетләре” турында язган идек. Алдагы язмабыз Көнчыгыш Себердәге Чита, Иркутски шәһәрләре мәчетләренә багышлана. “Ленская урамы ахырында таш мәчетнең матур җиңел манарасы күренә...” Байкал аръягындагы Чита шәһәрендә татар мөселман җәмгыяте XIX йөз башларында барлыкка килә. Монда сәүдә белән шөгельләнүче татарлар яши һәм алар “Татар бистәсе” оештыралар. Бистә Читаның 29-нчы кварталында урнашкан була...

Кардәш халыкларга мәгърифәт таратучы татарлар Татарлар бик борынгы заманнардан ук кардәш халыклар белән тыгыз элемтәдә яшәгәннәр, алар белән хезмәттәшлек иткәннәр, мәгърифәт таратканнар, милли әдәбиятлар һәм мәдәниятләр үсешенә зур өлеш керткәннәр. Бу традицияләр ХХ гасыр башларында да дәвам иткән, ныгыган. Мәгърифәтчеләребез Урта Азиядә, Казахстанда җәдит мәктәпләрен ачканнар, төрки халыкларның балаларына белем биргәннәр, милли телләрдә дәреслекләр төзеп бастырганнар. Татарлар бигрәк тә кардәш халыкларның фән үсешенә зур йогынты ясаганнар...

17 октября в г. Уфе прошел круглый стол «Народы Башкортостана в годы Великой Отечественной войны: памяти Миннигали Шаймуратова». Мероприятие было организовано объединением татарских краеведов Башкортостана «Беловолжье» при поддержке Института Истории им. Ш. Марджани АН РТ. Предлагаем вниманию статью ведущего научного сотрудника Института истории им. Ш. Марджани АН РТ Искандера Измайлова о татарском генерале Миннигали Шаймуратове. Минигали Мингазович Шаймуратов родился 15 (27) августа 1899 года в...

Одной из протяженных улиц Казани является улица Габдуллы Тукая, в предшествующие столетия именовавшаяся как Тихвинская, Татарская и Екатерининская. Улица по праву считается главной магистралью Старо-Татарской слободы, поскольку на ней располагается значительное число памятников истории и архитектуры. Ряд из них в настоящее время уже утрачен. Одним из таких является дом № 71. Строение располагалось на ул. Екатерининская в границах 200 квартала 5 части г. Казани и соседствовало с Юнусовской площадью...

Во второй половине XIX в. в России широко распространились национальные идеи. В татарской среде они нашли отражение в творчестве Юсуфа Акчуры, Садри Максуди, Фуада Туктарова, Заки Валиди, Султана Галиева и других. Их обсуждали наряду с вопросами о национальной истории, едином литературном языке, реформировании системы образования, религиозной реформе и другими. Интерес к национальной истории начался с Марджани, который сместил курс исторического нарратива с религиозной исламской истории к национальной...

Элек-электән Идел елгасының уң ярын алып торган өлкәне Җәбәлстан, ягъни Тау ягы дип атап йөрткәннәр. Бүгенге көндә әлеге җирлеккә Татарстан Республикасының Апас, Кайбыч, Яшел Үзән, Югары Ослан, Буа районнары керә. Тарих битләренә күз салсак, Тау ягыннан чыккан алдынгы карашлы шәхесләр байтак. Монда Каюм Насыйри, Мотыйгулла Төхвәтуллин, Гайнетдин Әхмәров һәм башкаларның исемнәрен атап үтәргә була. Оренбург төбәгенең беренче ахуны, Оренбург мөселман Диния нәзарәтенең беренче мөфтие Мөхәммәтҗан Хөсәеновның да нәсел тармагы шушы төбәккә, хәзерге Кайбыч районының Борындык авылына барып тоташа...

Исследовательская работа преподносит приятные сюрпризы: не так давно автору этих строк посчастливилось познакомиться с замечательным изданием – сборником научных статей «Османская империя и Россия», опубликованном в № 30 научного рецензируемого журнала «Исторический вестник». Особое внимание привлекла крайне интересная по своему содержанию статья старшего преподавателя кафедры культурологии Московского государственного института культуры к.и.н. В. В. Хутарева-Гарнишевского под названием «Прежние цели теперь не имеют значения»...

Күренекле галим, педагог, тарихчы һәм дин әһеле Ризаэтдин Фәхретдин исеме татарлар арасында гына түгел, ә барлык мөселман дөньясы өчен таныш. Аның белем өлкәсе күпкырлы һәм уникаль, дини эшчәнлек белән беррәттән, ул актив рәвештә мәгърифәтчелек һәм нәшрият эшчәнлеген алып барган. Мөфти буларак, Р. Фәхретдин илдәге барлык төрки-мөселман халыкларының иҗтимагый фикер үсешендә һәм мәдәниятендә үзәк урыннарның берсен алып тора. Аның даны бөтен төрки, хәтта ислам дөньясында һәм Аурупа илләрендә киң таралган була...