Найти тему

Бейтарап Иранға - бірінші дүниежүзілік соғыс қалай әсер етті?

Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдары - Иран мемлекеті жауласушы екі тарап Антанта не Үштік одақтарын қолдамай, өз бейтараптығын жариялап, екі одақтың бірінде қолдамады.

Иран саяси билігінің бұлай істеуінің себебі көршілері - 1. Ресей империя - Антанта жағында болса, Осман империясы - Үштік одақ (Төрттік одақ) жағында болды. Иран өзінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін - бірінші дүниежүзілік соғысқа қатыспады.

2. Иран тарапы соғысқа - әскери жағынан да экономикалық жағынанда, саяси жағынанда дайын болмады.

  • Иран тарапының әскері соғысуға қауқары болмады
  • Иранның соғыс шығынын көтеретіндей экономикалық өндірісі болмады
  • Иранның шекаралық аудандарының дамуы - көрші елдерге байланысты болды

3. Ирандағы Каджар әулетінің билігі әлсіреп, тайпалық көтерілістер орын алып отырды

1915 жылы Антанта мен Үштік одағы жағында Ресей империясы мен Осман империясы Иран билігінен ресми түрде рұқсат сұрамастан - осы елдің аумағындағы орналасқан әскерлеріне қарсы соғыс қимылдарын бастады.

Бірінші соққыны Осман империясының әскері бастады. Ол кезде Иран аумағында - ағылшын және орыс әскерлері орналасқан болатын. Ағылшындар мен орыс әскері - Иран әскерін нығайту мақсатында бірінші дүниежүзілік соғысқа дейін келген болатын. Осман империясын Германия қолдады. Соғыс қимылдары Иранның - Ирандық Әзірбайжан аймағында жүрді. Ирандық Әзірбайжан Кавказдағы Ресейлік Әзірбайжанға орналасты. Осман империясы Кавказдағы Ресейлік Әзірбайжан аймағына жетуді көздеді. Соғыс қимылдары 1918-1918 жылдарға дейін созылды.

Қарсылас тараптар жергілікті халықтарды өз жағына тартумен болды.

- Осман империясы - түркі халықтарын қаруландырды.

- Ресей империясы жергілікті христиан ассириялықтарды, армяндарды қаруландырды.

- Германия - өздері оқытқан парсы офицерлерін өз жағына тартты.

- Ағылшындар - Османдықтарға қарсы соғысты

Ресей империясы жергілікті армяндарды түріктерге қарсы қойды. Қалалар қолдан-қолға өтіп отырды. Иранның тұрақты әскері - тайпалық бүліктерді басумен әуре болып, соғысқа қатыспады.

Бірінші дүниежүзілік соғыстың Иранға әсері

  • Иран билігі батыс аймақтарындағы биліктен уақытша айырылып қалды
  • Соғыс біткеннен кейінде Батыс Ирандағы қаруланған ұлттық топтар арасындағы наразылықтар тоқтамады
  • Иран аумағынан шығарылған Ресей әскері жергілікті халықтарға қару үлестіріп кетті
  • Иранның ресми билігіне бағынбайтын Гилянь әскери ошағы пайда бола бастады.
  • Иранда қалып қойған ағылшындар - Иран шахына бүліктерді басуға көмектесе отырып, Батыс Иранда бақылау орнатып, біраз уақытқа дейін Иранда қалып қойды

Сурет ғаламтордан алынды