Чувашская газета "Урал сасси"

Çулталăк символĕн характерĕ Хĕрлĕ вут-çулăмлă Лаша – хăюллă, малалла тата çĕнĕ мыскарасем патне ăнтăлакан символ. Çулталăк символĕ кивĕлĕхе тата кичеме юратмасть. Çавăнпа та 2026 çул улшăнусем, ÿсĕмпе аталану илсе килĕ. Лаша мал ĕмĕтлĕ тата тÿрĕ кăмăллă, ултава юратмасть. Çав вăхăтрах вăл кутăнлăхне те кăтартма пултарать, компромислă йышăнусене кăмăлламасть, лару-тăру ыйтнипе килĕшмест. Çулталăк символĕ коллективра пулма юратать, çынсемпе пĕр чĕлхе тупма пĕлет. Çĕнĕ çула мĕнле хатĕрленмелле? Çитес Çĕнĕ çула тĕрĕс кĕтсе илес тесен хăвăр хутлăхăра тата шухăшăрсене йĕркене кĕртмелле...

Иртнĕ эрне кун шăпах çакăн пек ятпа иртрĕ Çтерлĕри патшалăх театрпа концерт пĕрлешĕвĕнчи (ÇПТКП) «Сарпи» эстрадăпа фольклор ансамблĕн 25 çулхи юбилейне халалланă уяв каçĕ. Республикăри пĕртен-пĕр профессиллĕ чăваш коллективĕн пултарулăхне хак пама, артистсене саламлама Пушкăртстанăн хули-районĕсенчен халăх йышлă пухăнчĕ. Уйрăмах Авăркас районĕнчен хăнасемпе куракансем йышлă пулнине палăртма кăмăллă. Çак пулăм ытахальтен мар, çичĕ çынран тăракан «Сарпи» ушкăнри пикесем пурте çак тăрăхран. Савăнăçлă...

«Азамат-2025» Пушкăртстанри халăхсен искусствисен ачасемпе çамрăксен фестивалĕ 2025 çулхи декабрь уйăхĕн 2-мĕшĕнче «Атайсал» республикăри халăх пултарулăхĕн центрĕнче иртрĕ. Ăна «Дуслык» Тĕрĕк халăхĕсен этнокультура центрĕ, Ĕпхÿри чăваш наци культура автономийĕ, «Раççей халăхĕсен ассамблейи» регионти организаци йĕркелерĕç. Фестивале Пушкăртстанри 16 тĕрлĕ халăхăн 280 çамрăкпа ачи (вырăссемпе пушкăртсем, тутарсемпе чăвашсем, марисемпе армянсем, поляксемпе нимĕçсем, еврейсемпе узбексем, аварсемпе таджиксем, туркменсемпе кăркăссем, латышсем тата ыт...

Хамăр патра та, республика тулашĕнче те «Сарпи» чăваш эстрадӑпа фольклор ансамблĕн ятне илтмен çын çук та пулĕ. Уйрăмах чăвашсем йышлă пурăнакан регионсенче. Пушкăртстанри пӗртен-пӗр профессиллĕ чăваш ансамблĕ культура анинчи чи çутă çăлтăрсенчен пĕри шутланать. Кăçал ушкăн йĕркеленнĕренпе 25 çул çитрĕ. Юбилей каçĕ умĕн эпир унăн ертÿçипе Олеся Песковапа тĕл пулса калаçрăмăр. – Чĕрĕк ĕмĕр хыçра. Çирĕплĕхе тĕрĕслекен пĕрремĕш утăмсене тунă тесен те юрать. Олеся Николаевна, ансамбль историйĕ хăçан...

Ноябрь уйăхĕн 16-мĕшĕнче аслă Çеçпĕлĕмĕр çуралнă кун, Чăваш Республикинчи Çеçпĕл Мишши фончĕн Халăхсем хушшинчи Çеçпĕл Мишши ячĕллĕ премийĕн 2025 çулхи лауреачĕсем паллă пулчĕç. Вĕсем – Чăваш патшалăх культурăпа ÿнер институчĕн гуманитари кафедрин профессорĕ, истори наукисен докторĕ Ирина Витальевна Сухарева-Саригель («Чăвашлăха аталантарассишĕн нумай çул çине тăрса тухăçлă ĕçленĕшĕн, наукăра, юрă-кĕвĕ ÿнерĕнче пысăк çитĕнÿсем тунăшăн») тата Санкт-Петербургри Чăвашсен наципе культура автономийĕн...

Çак кунсенче Пелепей хулинчи «Илем» халăх ансамбль ертÿçи Нина Никитина хăйĕн 70 çулхи юбилейне кĕтсе илчĕ. Унăн пурнăçĕ çинчен кĕнеке çырсан та ытлашши пулмĕ. Тĕрлĕ профессие алла илнĕ, ертÿçĕ пулса нумай çул ĕçленĕ, çĕнĕлĕхсемпе пĕр тан пыракан ПР вĕрентÿ ĕç отличникĕпе, РФ пӗтӗмӗшле вӗрентӗвӗн хисеплӗ ӗҫченĕпе, 10 çул тăршшĕ «Илем» ансамбль ертÿçи пулса тăрăшакан хĕрарăмпа çуралнă кунĕ умĕн курса калаçрăмăр. – Нина Константиновна, кăштах вулакансене хăвăр пурнăçăрпа паллаштарăр-ха? – Эпĕ 1955 çулхи ноябрь уйăхĕн 6-мĕшĕнче Пелепей районĕнчи Этĕл ялĕнче çуралса ÿснĕ...

Ĕпхÿ хулинче октябрь уйăхĕн 31-мĕшĕнче Халăхсен пĕрлĕхĕн кунне халалласа «Пушкăртстан халăхĕсем» курав иртнĕ. Унта халăх тумĕсемпе, «Тамга» конкурс çĕнтерÿçисен ювелир эрешĕсемпе, пир-авăр панносемпе, кавир-палассемпе паллаштарнă. Тĕрлĕ-тĕрлĕ йышши экспонатсем хушшинче Мияки районĕнчи Çĕнĕ Хурамал ялĕнчи Виталий Захаров халăх ăсти хăй аллипе тунă чăваш кĕвĕ инструменчĕсен экспозицийĕ уйрăмах куçа илĕртнĕ...

Кĕрхи каникул пынă вăхăтра Чекмагуш районĕнчи Юмаш ялĕнчи культура çурчĕн ĕçченĕсем ачасем валли манăçа тухнă чăваш вăййисене халалласа питĕ интереслĕ мероприяти йĕркеленĕ. Уявăн тĕп тĕллевĕ ачасене йăпантарасси кăна мар, çитĕнекен ăрăва чăваш халăхĕн пуян культура еткерĕпе, йăли-йĕркисемпе тата халăх вăййисен культурин уйрăмлăхĕпе паллаштарасси пулнă. Çапла аслисем кĕçĕн классенче вĕренекен ачасем валли кăсăк программа хатĕрленĕ. Арçын ачасемпе хĕр ачасем ĕлĕкхи вăйăсемпе паллашнисĕр пуçне вĕсене хăйсем тĕллĕн выляма та пултарнă...

Пишпÿлек районĕнчи черетлĕ «Кĕр сăри» йăла-йĕрке уявĕ сумлă хăнасене кĕтсе илнинчен пуçланчĕ. Вăл октябрь уйăхĕн 24-мĕшĕнче яланхи пекех райоти Тĕп культура çуртĕнче иртрĕ, çак тăрăхри мĕнпур чăваш ялĕсенче пурăнакан йăхташсене пуçтарчĕ. – Вун тăватă тĕрлĕ чăваш сăрине астивсе пăхнă хыççăн хăшĕн тутлăрах пулнине уйăрса илме питĕ те йывăр пулчĕ. Анчах та кашни ăста çак ĕçе (сăра вĕретессине) чунне парса туни сисĕнет, ахăртнех, кашнинех хăйĕн авалтан килекен рецепчĕ пур пулмалла. Иртнине паянхи кунпа çыхăнтарни çакăнта та палăрать...

Элшей районĕнчи Кайраклă ялĕнчи клубпа библиотека ĕçченĕсем Наталья Федотовапа Елизавета Герасимова тата «Пилеш» фольклор ушкăнĕн хастарĕсем «Фольклор пуçаруçи – халăх» пĕлÿ паракан мероприяти йĕркеленĕ. Унта Наталья Петровна «Хушпу – чăваш наци пуç тумĕ» мастер-класс ирттернĕ. Шлем евĕр калпак мĕнрен тăнине тишкернĕ, ăна мĕнле çĕленине, ун çумне мĕнле майпа тенкĕсем, шăрçасем, вĕтĕ шăрçаран пуçтарнă эрешсем çĕлесе хунине ăнлантарса тата кăтартса панă. Сăмах май каласан, «Пилеш» фолькор ансамбль пайташĕсем хушпусене, пуçа çыхмалли шăрçаллă косынкăсене хăйсемех ăсталаççĕ...

Октябрь уйăхĕн 7-мĕшĕнче Ҫтерлӗ хулинчи 62№ ача садӗнче шăпăрлансем хушшинче «Туган илем – иркә гөлем» («Тӑван енӗм – чечеклĕ çĕршыв») чăвашла тата тутарла сӑвӑ вулассипе конкурс иртнӗ. Ăна хула администрацин вĕренÿ уйрăмĕ тата «Информаципе методика центрĕ» шкул çулне çитмен ачасене пĕлÿ паракан муниципаллă учреждени йĕркеленĕ. Мероприятие Республика кунне халалланă. Конкурс положенийĕпе килĕшÿллĕн, ачасем тăван тăрăхри çут çанталăкпа, хулапа, республикăри паллă пулăмсемпе, тăван чĕлхепе çыхăннă хайлавсене вулама пултарнă...

Ленинград облаçĕнчи Туслăх çуртĕнче Максим Кузнецовăн «Эпĕ чăвашла калаçатăп. Чувашский язык с нуля: Самоучитель для начинающих» кĕнекен хăтлавĕ иртнĕ. Асăннă кĕнеке Тутарстан Республикин Хусан хулинчи кĕнеке издательствинче пичетленсе тухнă. Авторĕ Раççей наукăсен академин (РАН) Хусанти наука центрĕн нумай факторлă гуманитари анализĕ тата когнитивлă филологи лабораторин ăслăлăх ĕçченĕ, çамрăк ăсчах-лингвист, куçаруçă, журналист, поэт. Маларах унăн «Русские черты в вепсском синтаксисе» (2018), «Коренные...