Би чамд дуртав
1
подписчик
Учусь разговорному родному языку, создаю языковую среду, не легко, многое не понятно, при том что есть уже базовые знания, но надо перешагивать все трудности и лень
Җирһлин насн
40 – Дөчтә — күдр насн гиҗәнә, энтн хамгин чидлтә цаг. Дөч күртл сурһуль сурад авчкх кергтә, эрдм-сурһульта болх болн гер-бүл тогтах кергтә;
50- Тәвтә — haл насн (дунд, җирһлин дундк), һал насан өңгәр бичә давултн – нань иим цаг үзгдшго;
60 – Җиртә – җирлзәд (благополучный) бәәдг насн;
65 – Җирн тавта — җилвкәд (мелькать) бәәдг насн, хая-нег энд-тенд җилвкәд йовдг насн;
70 – Далта — далдглад (прятаться, избегать людей) бәәдг насн;
75 – Далн тавта — төвкнүлдг (успокаиваться) насн;
80 – Найта — нәәхлүлдг (качаться из стороны в сторону) насн, нааран-цааран нәәхләд йовдг цаг, көл деерән бат...
Худлч
Тууль. Кезәнә нег залу бәәҗ. Эн залу әмтиг наад бәрәд, худл келәд йовдг бәәҗ. Нег дәкче залу хотна гермүдәр гүүгәд орчкад хәәкрнә: Ай, яй тадн таварн гертән суунат, а кере йовсн хөсиг чон тараһад таслад хайҗана. Әмтн керәкшән гүүльдәд йовад , худлынь медв. Тер залу үктлән инәвә, әмт мекльсндән. Нег дәкче залу дәкәд хотар гүҗ ирәд хәәкрнә: Тадн санамр гертән суунат, кере йовсн үкр малытн хулхалад тууһад авад йовҗоче. Дәкәд әмтн керәкщән йовад худлынь медв. Залу әмтиг мекльсндән тачкнҗаһад инәнә. Нә тигәд цуһар бәәлднә. Хавр ирв. Хотна улс өвс хадхар теегд гарад йовна...
Шулмус бәәҗе
Ик кезәнә мана өвкнүр хол Монглын һазрас нүүһәд эн Иҗлин көвәгәр мал герән өскәд, бәрәд үльдвә. Оңгдан келн әмтнлә таньлдад, нәәҗмуд болад, мана хальмгуд эн газриг тасад, эврәннь нутуг кевә. Тигәд нег мана күн орс залута нәәҗ болна, эврән мана хальмг орсагар өрәл- дөрвнәгәр күүндг бәәҗ. Ода болхла орс келәр манахс әвр келнә, төрскн келән медхш. Тер кезәнке цагла орсагар муугар келдг билә. Нә болҗ. Нег дәкче орс залу гиичләд мана күүнд ирв. Ишкә гертнь орад суува: Мана күн кельҗәна: сейчас буду вода кипятить твоя мясо варить...
Паранцис, орс болн хальмг күүкд күн
Гурвн нәәҗ хальмг күүкд күн Элстд нег- негән хәәгәд олад харгв. Негнь газадн орнд паранцис күүнд хәрд гарч. Хойрдгч күүкд күн орс залуд оче. Гурвдгче бере мана хар үстә хальмг Манҗд хәрд гарче. Гурвлурн харһад хоорндан күүнднә, яһҗ бәәсән келнә. Негн келнә: Би хәрд гархларн маңгдуртинь залудан келв, би кир гарарн уһашкав, хот гарарн кешкәв гиҗ паранцист одсн бере келв. Маңгдуртинь кир уһадг, хот чандг, герин көдлмш кеедг хойр служанк ирв, гиҗ паранцист одсн бере келв. Би бас хәрд гархларн, орс залута бере келнә: Гарарн кир уһашкав, хот кешкәв келв...
Һурвн залу әләдчйовна
Гурвн мана хальмг залус: негнь дөрвүд, хойрдгчнь торһуд, гурвдгчнь бузав Элст балһсар гулядлад йовна. Теднә өмн сәәхн зүстә, эвтәкн цогста күүкн йовна. Дөрвүд залу келнә: Намаг эн күүкн хәләгәд күүндхлә, би бәәсн малан хулдад, мөнгәрн сурсн юминь авч өке биләв. Торһуд залу келнә: Би болхла теңгсд йовад улан заһс бәрәд, хар түрс кегәд, хулдад мөнгәрн сән хувц, алтн бильцг авч өке биләв. Бузав залу келнә: Намла күүндәд ду һархла би бәәсн мөнгәрн эн күүкиге айта хот удг герт авч одад сән хотар, үнтә әрк хулдҗ авад хотлх биләв...
Тууль. Угата байн хойр. Кезәнә нег байн бәәҗ. Тер байна нег нүднь сохрад юм үздг уга болҗ. Угата көвүн тиньгин медәд байныг меклх саната. Байна йовдг халгд ик модн урһна, угата көвүн тер модна деер гарчкад тенгр хәләгәд сууна. Байн мөртә тергәрн урһсн модна өөр ирнә. Дерәкшән хәләчкәд угата көвиг үзнә: Э, залу чи яһад модна деер гарвч гиҗ сурна? Угата көвүн келнә: Намд ик деерәс нүд ильгәхм, эврән нег нүдән хачква. Тиклә байн келнә: Залу тер нүдн намд әвр кергтә, намд өгчке. Уга өкшкәв, би бас нег нүдтәв бәәнәм. Байн келнә: би чамде мөртә тергән өгнәв, буйн болтха намд нүдиг өге. Уга, уга би нүдн уга яхмбе тигҗ угата келнә. Байн большка болад дорвата мөнгән көвүнд үзүльнә.Мөртә тергән, дорвата мөнгән өгчәнав, буйн болтха намд өгич уләд байн сурна. Угата көвүн модна деерәс буһад келнә: Мини санан зовад тигәд нүдиг таднд өгчәнав. Ода шулуһар дерәкшән модна деер гарчавтн, удлн уга нүдиг авч ирхм. Тиигәд кельчкәд көвүн мөртә тергәрн гүүлгәд әрлвә.
Опубликовано фото
Боҗа-боже мой
Мана хальмгуд Сиврт бәәсн цагла. Хальмг залу Боҗа лавкин бүркәшк болҗ көдлдг бәәҗ. Нег саамд Боҗа хот-хол авхар райпо орад йовҗ. Герин эзнь, Боҗан аваль орс келиг сәәнәр меддг уга бәәҗ. Залуган үдән хотт ис ирхлә, күүкт күн лавктар гарад йовна. Лавкин газа дала улс, селәна орс гергмүд кезә лавк секигдхинь күләна. О, боже мой, боже мой! – гиҗ орс күүкт улс көшәд лавк кезә секкм гиҗ дү һарна? Боҗан аваль гертән хәрҗ ирчкәд ухална: мини өвгиге моха дала орс бавһармуд дурлдг бәәҗ...
Эльҗгн-осел
Кезәнә нег залуд им көдлмш өгч. Арвн илҗиг авад , тууһад оңгдан балһснд күргх кергтә. Залуд келҗ нег чигн илҗиг гель уга ормднь күрг. Нә залу нег илҗгд мордад сууһад, цааткинь тууһад гарад йовна. Халгар йовҗовад, тер илҗгән толна. Тоолхла 9- н илҗг болна, уй җигтә юмб, залу ухална. Йова йовҗ залу илҗгнәс бууһад газр деер девл делгәд амрна. Дәкәд илҗгән тоолх дурнь күрнә. Тоолад һарһхла арвн болна. Илжгән мордад дәкәд гарад йовна. Йова йовҗ дәкәд илҗгән тоолхар седнә. Тоолхла йисн(9) илҗг болна. Залу генүрәд йовна, ода альдәрән негн уга болсмб. Халгар йовад йовхла нег ухата, номта медәтә күн харгна...