Найти в Дзене

Көшпелі мал шаруашылығы неліктен Қазақстанның ежелгі тұрғындары шаруашылығының негізгі түріне айналды? №1

ХХ ғасырдың 50 жылдарына дейін Қазақстан аумағын мекендеген халықтың ежелгі заманнан бастап негізгі шаруашылығы географиялық және ауа-райының ерекшелігіне байланысты мал шаруашылығы болды.

Ежелгі заманда Энеолит дәуірінен бастап Қазақстан аумағында жылқыны қолға үйретуімен төрт түлік малды жаю негізгі шаруашылыққа айналды. Себебі, ол кезеңде егіншілік, бау-бақша оңтүстікте дамыды. Оған қолайлы ауа-райы әсер етті. Қазіргі кезде де солтүстікте бағбандық шаруашылық аса дамымайды. Көктем мезгілінің кеш келіп, күздің ерте түсуіне байланысты. Ал оңтүстікте ауа-райының ыстықтығы басым.

Ежелгі заманда егіншіліктен қарағанда мал шаруашылығын өсіру өте қолайлы болды. Егін шаруашылығы тек өзен аңғарларында ғана дамыды.

Ал мал шаруашылығы рельеф таңдамады. Орталық Қазақстан мен Солтүстіктің жазықты және қыратты болып келуі мал шаруашылығын дамытуға әсер етті.

Адамдар Темір дәуіріне өтіп, тайпалық одақтан - мемлекет құра бастаған кезеңде де негізгі шаруашылық мал шаруашылығы болып қалды. Төрт мезгілдің бірінен-бірі ауысып тұратын қоңыржай климатты аймақта - мезгілге байланысты малды шөбі көп өскен жерлерге ауыстырып жаю өте қолайлы болды. Егіншілік көп шығынды талап етті. Жерді өңдеудің құралдары жетпеді. Сондықтанда егіншілік басым шаруашылыққа айнала қоймады. Суғару каналдарын қазуда қиын болды.

Малды көп өсіру - қиыншылықтан шығудан көмектесті. Табиғаттан мейлінше өз қажеттілігін алу - мал шаруашылығымен айналысатын адамдар үшін өте қолайлы болды. Малды көп өсіру және оны бағып-қағу - малшыдан жауынгер дайындауға қолайлы болды

Сурет ғаламтордан алынды