Космополитизм дегеніміз - грек тілінен аударғанда әлемнің азаматы деген мағына береді. Әлемнің құндылықтарды жақтайтын ілім. Бірақ КСРО-да космополитизм - Отанның мүдделерінен алыстап, патриоттық сезімнен айырылған ғылыми қызметкерлерге бағытталған айып болды.
1922 жылдан бастап құрылған КСРО - бүкіл әлемнен оқшауланып, әлемдік ғылыми үрдістерден өзін алыс ұстады. Ғылымға келудің өзіндік көзқарасын туғызды. Дегенімен алыс кетпеді. Әлемдік ғылыми үрдістен ажырау мүмкін емес еді. КСРО-дағы басқарушы партия органдары мен үкімет - ғылыми қызметкерлерге шетелдік ғалымдармен байланыс жасауға кедергі жасап, тіпті ғылыми жұмыстарына шетелдік ғалымдардың мақалаларын, жұмыстарын сілтеме жасауына мүмкіндік бермеді. Себебі, кеңес ғалымдары - шетелдік ғалымдардың жұмыстарымен танысуына мүмкіндік болмады.
ХХ ғасырдың 50-60 жылдары Еуропа мемлекеттері ғылыми техникалық төңкерісті бастап жатқан кезде - КСРО-да бұл үрдістің нышаны тек ғана ғарышты игерумен көрінді.
Генетика, биология, кванттық физика, әлеуметтану, философия мамандықтарының оқытулары шектеліп, партиялық оқу орындарында ғана оқытылды. Генетика бойынша зерттеулер - партия тарапынан қудаланды.
Партиялық цензура еңгізілді. Ғылыми жұмыстардың басым бөлігі - орыс тілінде қорғалды.
Психология, демография мамандықтарына қажеттіліктер азайтылды.
Көптеген ғалымдардың пікірлері жат деп қайта сараптауларға жіберіліп отырды.
- Космополитизммен айыпталған ғалымдарды көпшіліктің алдында "өз кінәсін" мойындатты.
Ғылыми қызметкерлердің өз жұмысына - шетелдіктердің тәжірибесін алу не мысал ретінде көрсету - капиталистік елдерге табыну деп көрсетілді. Яғни, космополитизмге ден қою деп түсіндірілді. Осының арқасында КСРО-да кибернетика, программалау, толқынды механика, психология мамандықтары кенжелеп қалды. Тарих пәні бұрмаланды
КСРО-дағы космополитизммен күрес шығармашылық еркіндікке ден қойған, ғылыми ізденістерге жүгіне отырып - батыс елдерінің ғылыми тәжірибесіне тоқталған зиялы қауым өкілдеріне қарсы бағытталған науқан болды. Кейін бұл науқан бұрмаланып отырды. КСРО-дағы Еврей ұлтының зиялы қауым өкілдеріде қысым көрді. Космополитизммен күрес біресе тоқтап, біресе қайта жанданып отырды. 1948-1953 жж. Космополитизммен күрес Сталинның соғыстан кейінгі жылдары билік уақытымен тұспа-тұс келгенімен - Хрущев жылымығы кезінде де космополизммен күрес науқаны жүрді.
Сурет ғаламтордан алынды