Мұсылман жыл санауы бойынша һижраның 870 жылы Керей сұлтанның Қозыбасы жайлауында халық өкілдері жиынымен хан атанып, Қазақ хандығының құрылғандығы тарихтан белгілі. Бұны ортағасырлық тарихшы Үндістандағы Ұлы Моғол империясының саяси қызметкері Моғолстан мемлекетінен шыққан Қазақ халқының Дулат тайпасының әмірлерінен тарайтын Мұхаммед Хайдар Дулатидің "Тарих-и Рашиди" (абд-Рашид ханның тарихы) еңбегінде Қазақ хандығының құрылу тарихы мен уақыты баяндалады. Қазақ хандығының жоғарғы билеушілері аталған...

Жалпы бұл аталмыш мемлекеттер өзара бір-бірімен салыстыратындай несімен ұқсас дегенге келсек - бұл мемлекеттердің барлығы мәдениетімен, дін ұстаным жағынан ұқсас келеді. Бірақ мемлекеттік билікті иелену жүйесінде біраз айырмашылықтар бар. Осман империясында билікті берудің тік жүйесі орнықты. Тіпті билікті иемденіп кетуге қарсы "Фатих" заңыда жүзеге асып отырды. Яғни, жоғарғы билік иесінің - билігіне қауіп төндіруі мүмкін деген желеумен сұлтанның ағайындылары өлтіріліп отырды. Кейін бұл әдіс сұлтанның бауырларын сарай бөлмелеріне қамаумен алмастырылды...

1837-1847 жж. Кенесары Қасымұлы басқарған ұлт-азаттық қозғалыс 1841 жылы Қазақ хандығын қалпына келтіргенімен, 1847 жылы отаршылдық биліктің қысымымен қырғыздармен болған соғыста жеңіліс тапты. Өзін-өзі басқарудан айырылған Қазақ жерінің оңтүстігі 1847-1865 жж. Ресей империясы мен Хиуа, Қоқан хандықтарының талас аймағына айналды. Қоқан, Хиуа, Бұхара хандықтарының өзара соғысынан ресурстары шектеліп, қайта күшейіп келе жатқан Ауған әмірлеріне қарсы тұра алмады. Қаржылық тапшылықтың орнын толтыру үшін Хиуа, Қоқан хандықтары 1837-1847 жж...

Кіші жүзде Сырым Датұлы көтерілісі осы аймақта хан беделін әлсіреткеннен кейін, Жайық пен Еділ бойында Нұралы ханның ұлы Бөкей сұлтанның хан атануы - Ресей империясының отарлық билігі үшін өз билігін орнықтыру үшін жағдай туғызды. 1810-1820 жж. Хиуа хандығы мен түркімендердің Кіші жүздің оңтүстігіне жойқын ұйымдастыруына қарсы қарсылық көрсетуге тырысқан Арыңғазы сұлтан Ресей империясынан қолдау таппады. Шерғазы ханға - Ресей империясы билік жүргізуге мүмкіндік бермеді. Кіші жүзде Арыңғазы мен Шерғазы хандар арасында текетірестер көбейді...