Х-ХІІІ ғғ. Қазақстан аумағындағы саяси процестер қатарына - 1. Қарлұқ қағанатының құлап, Қарахан мемлекеті болып қайта құрылуын жатқызуға болады. 2. Бытыраңқы Қыпшақ конфедеративтік мемлекетінің құрылуын жатқызуға болады. 3. Қидан тайпаларының Жетісу жеріндегі билікті басып алып, Батыс Ляо немесе Қарақытай мемлекетін құруын айтуға болады. 4. Шыңғыс бастаған моңғолдар шапқыншылығына тап болған меркіттер мен найман тайпаларының Қазақстан аумағына қашуы. 5. Хорезм шах мемлекеті мен Моңғол империясының Қазақстан аумағы үшін таласқа түсуі...

ХІ ғасырдан бастап ортағасырлық шығыс және Еуропа деректерінен кездесетін Найман, Керейт және Жалайыр тайпалық қауымдастықтарының тарихы тереңде екендігі белгілі. Аталмыш тайпаларды Қытай аумағында өмір сүрген мемлекеттердің жылнамасы ХІ ғасырдан да ертерек айта бастайды. Найман, керейт және жалайыр тайпаларының тарихтағы орнын қарастырғанда әлбетте біз ХІІІ ғасырдағы Моңғолия даласында өрбіген саяси оқиғалармен байланыстыратындығымыз белгілі. Алайда, Наймандар мен Керейт тайпалық бірлестігінің мемлекеті Моңғол империясынан бұрын 100 жыл ертерек қалыптасқан...