Balkaria.birlik

Жыйылыу   Малкъар халкъны тукъумларыны «Бирлик» жамауат биригиуюнде, миллет хазнабызны къоруулап, маданиятын айнытыу къауумуну жыйылыуу ётгенди. Биригиуню, бу бёлюмюне Атмырзаланы Магомет башчылыкъ этеди. Аны бла бирге ишни бардыргъанла Башийланы Борис бла Османланы Хыйсадыла, болушлукъчу (экспертле) бла бирге. Жыйылыу, июнь айны 18 – де ётгенди. Бёлюмню санын: Жыйылыугъа къатышханла советге киргенле, дагъыда белгили адамларыбыз адетни, тёрени билгенле.   Бу жыйылыугъа уллу эсбуруп, «Бирлик» жамауат къуралыуну таматасы Сумайланы Ахмат ачып бардыргъанды. Мында халкъыбызны бюгюнгю жашауу бла байламлы юч соруу сюзгенди. 1. Бюгюнлюкде юйюр къурагъанда, тойлада болумла. (Тёре, адетле…) 2. Тарых магъаналы, сыйлы жерлени къоруулау… 3. Миллетни жашауу бла байламлы, уллу магъаналы сорууланы сюзюп, оюмла къурап, тюз оноула этип жашаугъа сингдирирге себепликлени юслеринден видеола алдырып халкъгъа баямлау… (Круглые столы.) Биринчи соруугъа бек уллу эс бурулгъанды. Кеси да иги кесек заманнга созулгъанды. Нек – дегенде? Хар инсаныбызны да тойлада адетле, тёреле бла байламлы энчи оюмлары барды да? - ангылагъанларына кёре. Ол себепден, кёп оюмла айтылгъандыла. Башындан айтайым, къаллай оноу этилгенин. Бир оноугъа келирге керекбиз – деп.  Тойланы ётдюрген уста жашларыбыз Мусукаланы Руслан, Тёппеланы Ахмат, тойлада ата – аналадан, жууукъ – ахаулуладан кёп чурумла чыкъгъанларын чертгендиле. А) Мен мааа былай сюйеме, былай болса излейме. Ол ариуду да?- деп бузукълукъла келтиредиле дегенча. Б) да, не болады да очукъну къошханлыкъгъа дегенча. Энчи чертгенде уа 1. Келин бла киеуню бирге олтуртханлары. 2. Тортну экиси да бирге кесгенлери. 3. Къайын анасы бла вальс тепсегенлери. 4. Уллу - гитче, эркегирыу – тиширыу, сабийле да бирге олтургъанлары. 5. Бек башы уа, мен ачха тёлейме да, МЕН айтханча эт - деп къысханлары. Аллай келишимсизликле кёпдюле.   Адетде, тёреде къалай богъанын айтып ангылатыргъа кюрешебиз. Ангылагъанла да бардыла. Айтханыбызны да этедиле – дейдиле тойчула. Алай, тюшюнмегенле, ангыларгъа излемегенле да боладыла деп жарсыйдыла тойчула. Мусукаланы Русланны, Тёппеланы Ахматны да тилегенлери, тойланда адетле бла тёрелени тюзлюгюн шарт этселе эдиле таматала, ол терсине тартханлагъа бу табуду. Мындан чыгъып жарарыкъ тюйюлдю. Былайды халкъда жюрюгенни – дерча. Ол заманда хайырлы да, магъаналы да боллукъ эди деп…   Аланы юслеринден Османланы Хыйса оюмун айтды. Мусукаланы Сакинат, Хыйса, дагъы да бир талай адам жыйылып, миллетде бурун заманлада жюрюген, тойлада (келин келтиргенде, юйдегили болгъанда) адет - тёрелени юлгюлюклерини юсюнден китап жазаргъа оноулашханларын билдирди. Иги тынгылы хазырлап, ол иш керегин жыйылгъанла да айтдыла. «Хар элни къой сойюму башхады» - деген нарт сёз да эскерилген эди. Болса да,  - биз барыбыз да ариу адетлерибизни, тёребизни бузмай, бюгюннге кёре тойларыбызны жарыкъ ётдюрюрге керекбиз, жаш тёлюбюз бла сабийлерибиз билирча, ала эслеринде тутуп, жашауда ол жолда барырча – деген оюм белгиленгенди. Сорууну сюзюп ахырына жетгенде, хар элибизде да бирча болургъа керекди адет, тёре да - дегенди Сумайланы Ахмат.   Миллетибизни тарых магъаналы, сыйлы жерлерин къоруулау бла байламлы Османланы Хыйса бир талай оюмларын айтханды. Андан сора да, кёчюрюлгенде тас болгъан эллерибизни жангыдан къураргъа себепликле болдурургъа кереги да айтылгъанды. Аланы, халкъ келечиле (депутатла, шахар – район администрацияланы ишчилери) къырал жорукъланы ёзегинде, проект жарашдырысала халкъгъа, къыралгъа да хайырлы боллугъу белгиленнгенди.   Дагъы да, миллетни бюгюннгю болумлары бла жашауу бла байламлы сорууланы юсюнден, видео программала жарашдырып жамауатха билдирир мадарланы къурауну юсюнден оюмла да айтылгъандыла.   Белгиленнген соруула бла байламлы иги кесек оюмла айтхандыла: Солтанланы Тахир, Атмырзаланы Магомет, Габоланы Мусабий, Атмырзаланы Расул эм башхала да.