LifeHaq.uz

Бола ҳали жуда кичиклигида ота-онада унинг ўзини қандай ҳис қилаётгани борасида кўплаб қўрқувлар ҳамда унга айнан нима кераклиги ва нима ташвишга солаётганига оид саволлар юзага келади. Гўдакни сўзларсиз тушуниш мумкинми? Мутахассислар болага катталар билан “сўзлашишга” ёрдам берадиган 3та асосий усулни қайд этишади. Ҳар бир ота-она фарзандининг ўзига хос белгиларини тушунишни ўрганади, биз эса эҳтиёжларни тушунишга доир қандай умумий қоидалар борлигига қизиқдик. Йиғи бўйича Боланинг дастлабки 4 ойлигидаги йиғлаши – ўз эҳтиёжларини акс эттиришнинг асосий усулидир...

Биз кўпинча болага айтган ҳар бир сўзимиз унинг қалбида бутун умрга из қолдириб, ҳулқини шакллантириши мумкинлиги ҳақида ўйламаймиз. Психолог ва она Екатерина Хломова ҳар куни болага нимани эслатиб туриш зарурлиги ҳақида сўзлайди. Мен сени яхши кўраман Бола, у хоҳ 2 ойлик бўлсин, хоҳ 15 ёшда, ҳар қандай ёшда ҳар куни яқин инсонидан шу сўзларни эшитиши керак. Албатта, сўзларни ҳаракатлар билан тасдиқлаш зарур: биргаликда вақт ўтказиш, болани тинглаш, унинг муаммоларини муҳокама қилиш. Бирон кун муҳаббат изҳор этилмасдан ўтмасин...

Мактабни танлашда нималарга эътибор бериш кераклиги ҳамда яхши мактабни бошқаларидан қандай фарқлаш мумкинлиги ҳақида гаплашамиз. Таълим дастури айнан сизнинг фарзандингизга тўғри келишига ишонч ҳосил қилинг Бошланғич мактаб учун стандарт тизимдан ташқари, ўқитувчиларнинг ўзи ишлаб чиқадиган кўплаб синов, шунингдек ички мактаб ва муаллифлик тизимлари мавжуд. Дастур фарзандингизга тўғри келишини тушуниш учун уларнинг ҳар биридаги салбий ва ижобий томонларни аввалдан билиб олинг. Кўпинча ота-оналар...

Ҳаётимизнинг дастлабки икки йилида овқатланиш борасида юзага келган одатларимизни катта ёшда ҳам сақлаб қоламиз. Шу боис болага тўғри йўналишни кўрсатиш керак. Людмила Волкова, тиббиёт фанлари номзоди, РУКТТА диетология ва нутрициология кафедрасининг ассистенти Бола икки ёшида аста-секин таомнинг суюқ майдаланган шаклиданбўлакчали турига ўтар экан, қаттиқ овқатни фаолроқ татийди ва катта ёшдаги оила аъзоларининг тарелкасидаги нарсаларга қизиқа бошлайди. Бир вақтнинг ўзида гўдак танлашни ўрганади, у алоҳида таомлар ва маҳсулотларни кўпроқ яхши кўради...

Гўдакка қандай ғамхўрлик қилишни аллақачон биласиз, аммо ўйинчоқларини парваришлаш борасида иккиланаётган бўлишингиз мумкин. Зеро улар юмшоқ, резина ва пластмассадан ишланган бўлишидан ташқари, балки “кўчаники” ва “уйники”га ажратилади. Ҳар бир ҳолатда алоҳида ёндашув талаб этилади! Мария Зиборова, врач-микропедиатр, Москва педиатрия ва болалар жарроҳлиги илмий-тадқиқот институти Ўйинчоқлар фабрикаси Ўйинчоқлар болажонга шунчаки ҳурсандчилик эмас, балки улкан фойда ҳам келтиради, чунки улар болага қобилиятларини ривожлантиришда ва атрофдаги оламни англашда ёрдам беради...

Педиатр Артём Кабанов қайси дориларни болалардан узоқда тутиш муҳимлиги ҳақида сўзлайди. Ота-онамнинг уйида полдан анча баланд масофада деворга осиладиган дориқути илиб қўйилган. Эсимни танибманки, у доим ўша ерда бўлган. Менимча бу ёрлиқларида “болалар учун хавфсиз жойда сақлансин” эслатмаси ёзиладиган дориларни сақлаш учун энг яхши усул. Аслида дориқути калит билан ёпилиши мақсадга мувофиқдир. Талабалик йилларимда тез ёрдамда ишлаганман ва турли уйларга борганман. Уларнинг кўпида кичкина болалар бўларди...

Баҳолар, ёд олишлар, уй вазифалари – буларнинг бари мактаб, дейди аксарият ота-оналар. Булар нима бўлганда ҳам, мактаб эмас, - дея жавоб беради педагог, мактаб директори ва Норасмий таълим институтининг асосичиси Дима Зицер. У болаларни бошқача усулда ўқитиш йўллари ҳақида ҳикоя қилади. Уй вазифалари керак эмас Фикримча, уйга вазифа топшириш, бу – таълим нуқтаи назаридан ёлғон. Мустаҳкамлаш бундай юз бермайди. Агар мен ўқитувчи бўла туриб зарур вазифани мактабда бажара олмасдан, уни уйга топшириқ сифатида берсам, бу касбга лойиқ эмаслигимни билдиради...

Ўсмирлик нима учун “қийин” кечади ва бунда нима қилиш керак? Бу ҳақида психоаналик психотерапевт, “Шанс” девиант, делинквент ва ҳатти-ҳаракатнинг бошқа фарқ қилувчи шаклларига эга болалар ва ўсмирларни жамиятга қайта мослаштириш хайрия жамғармасининг президенти Гелена Иванова сўзлайди. Ўсмирлик даври 11-12 ёшдаги жинсий етилишдан бошланиб, тахминан 18 ёшгача давом этади. Бу ўзликни ва янги дўстларни излаш вақти. Ота-она иккинчи даражага ўтади, оиладан ташқарида янги эътиборга лойиқ шахслар пайдо бўлади: синфдошлар, блогерлар, хонандалар...

Менинг 10 ёшли қизимни мактаб майдончасида уриб, юзини кўкартиришибди. У йиғлаб менга қўнғироқ қилиб, айбдорни уришиб қўйишимни талаб қилди. Болалигимда оналаримиз ва бувиларимиз бизга ёрдамга шошилишмаган. Биз жанжаллашардик, буринларимизни синдирардик, сўнгра катталарсиз яна ярашардик. Балки болалар ўртасидаги жанжалларга аралашмаган тўғридир? Жамиятга тўғри мослашишга ҳалақит қилманг Ҳар қандай низолар – бола ҳаётининг ажралмас қисмидир. Болалар доим жанжаллашади, бир-бирига қор отади, масхара қилади...

Ўқув йили бошланганида фарзандингиз олти ярим ёшда бўлади, у ўқиш ва ҳаттоки ёзишни ҳам билади, аммо сиз барибир уни биринчи синфга беришга иккиланяпсиз. Балки яна бир йил кутиш керакдир? Буни психолог, педиатр ва бошланғич синф ўчитувчисидан аниқлаймиз. Қаршилар “Эртадан кўра кечроқ маъқул”: психолог фикри “Собиқ Совет даврида етти ёшга тўлмаган болалар, ҳаттоки октябрда туғилган бўлса ҳам, ҳеч қандай баҳона билан биринчи синфга олинмаган, - дея ҳикоя қилади психология фанлари номзоди, психолог Марина Лобаскова...

15 май – БМТ томонидан 1993 йилда Халқаро оила куни сифатида эътироф этилган. “Барча бахтли оилалар бир-бирига ўхшайди”, - деб ёзган Лев Толстой ўзининг “Анна Каренина” асарида. Дарҳақиқат, психологлар бахтли оилаларни бирлаштирувчи 10та одатни алоҳида қайд этадилар. Улар қариндошлари ва танишларига ўз жуфтларидан арз қилмайдилар Бахтли оилалар муносабатларга учинчи шахсларни аралаштириш ўринсиз эканлигини биладилар. Тушунмовчилик юзага келган ҳолатда эр-хотин ўзаро тўғридан-тўғри суҳбатлашиб олади...

Қиш кунидаги сайр гўдакка фойда келтириши учун уни тўғри кийинтириш керак. Бунинг учун нафақат кўчадаги ҳароратни, балки гўдакнинг иссиқлик алмашуви хусусиятларини ҳам ҳисобга олиш зарур. Биринчи сайр Агар гўдакнинг терисида йирингли яралар, қизаришлар ва бошқа шикастлар бўлмаса, киндик яраси яхши битаётган бўлса ва участка педиатри бола соғломлигини таъкидлаган бўлса, туғруқхонадан кейин 2-3 кун ўтгач у билан сайрга чиқиш мумкин. Бироқ аввал “бош репетиция” сифатида бир неча маротаба 10-15 дақиқа давомида бола билан балконда тоза ҳаводан нафас олиш керак...