1922 жылы Хауард (Коворд, Говард, Кауард) Картер 20 жылдық археологиялық ізденісі нәтижесінде Ежелгі Египеттің Жаңа патшалық дәуірінің 17 әулет өкілі Тутанхамон перғауынның мазарын тапқан болатын. Бұл сол кезең ғана емес қазіргі күнге дейін Ежелгі Египет тарихын зерттеуде ашылған үлкен жаңалықтардың бірі болып саналады.
Тутанхамон перғауынды Ежелгі Египетте б.з.б. XIV ғасырының 40-30 жылдары немесе кейбір деректерде XIV ғасырдың 30-20 жж. билік құрған делінетін патшалардың қатарынан.
Хауард Картердің археологиялық жаңалығына дейін Тутанхамонның өмірде болғандығы жәйлі күдік келтірушілер көп болған.
Оған себеп
- Тутанхамонға дейін билік құрған Эхнатоннан кейін билік бірнеше рет ауысқа болатын.
- Тутанхамонды толыққанжы перғауын деп қабылдамағандарда болды.
- Тутанхамоннан кейін билікке келгендер үнемі оның есімін тарихтан өшірумен болып, оған арналып салған ескерткіштерге өзінің есімін жаздырумен болғандығы.
1922 жылғы Хауард Картердің ашқан жаңалығын Тутанхамон перғауынның өмір болғандығына күдігін сейілтті.
Жалпы, Хауард Картерді маманданған археолог деп айту қиын. Нақты мамандығы суретші. Египет жеріне археологиялық зерттеу экспедициясына суретші болып келген. Алайда 1891 жылдан бастап Египет жеріне келуі оны археология мен египтология саласының ең үздік ғалымдарының қатарына қосты. 1922 жылы Тутанхамон перғауынның мазарын тапқанға дейін Хауард Картер бірнеше экспедиция қатарында жұмыс істеп, Ежелгі Египет мұрағаттары инспекторы деңгейіне дейін көтерілген. Кейін өзінің ізденістерін бірнеше том етіп шығарған.
Ежелгі Египетті басқарған І Сети перғауынның мазарын 1817 жылы Еуропалық Джованни Бельцоннида кәсіби тарихшы болмаған. Ол саяхатшы, цирк өнерпазы тапқан.
Сондықтанда Ежелгі тарихын әлемге таныстырушылар қатарында кәсіби тарихшылар, археологтар, этнгографтар аз.
Бірақ Ежелгі Египет тарихын әлемге ашқандығы тарихшы Жан-Франсуа Шампальонның иероглифтердің оқылу құпиясын ашумен басталатындығы сөзсіз.
Дегенімен, 1922 жылы Ежелгі Египет перғауыны Тутанхамонның мазарын тапқан Хауард Картер әлемге Тутанхамон перғауынның өмірде болғандығын дәлелдеп ғана қоймай, Ежелгі Египет тарихына деген қызығушылықты одан сайын арттырып берді.
Хауард Картердің ашқан жаңалығы Тутанхамон перғауынның өмірде болғандығын дәлелдегеннен басқа, б.з.б. XIV ғасырдағы Египет тарихынан мол мағлұмат береді.
Мысалы:
- Тутанхамон перғауынның мазары - Ежелгі Египет перғауындарының мазарының қатарында ең тоналмағандығы қатарынан. Бұл бізге перғауынның тұтынған, қолданған заттары жәйлі нақты заттай ақпарат береді.
- Тутанхамон перғауынның мазары - перғауындар мазары толықтай пирамидалы түрде салынды дегенді жоққа шығарды.
- Тутанхамон мазарынан табылған заттардың ішінде 4000 бұйым асыл тастардан жасалған, соның ішінде алтыннан жасалған 1200 кг болғандығы. Яғни, перғауынның тұтынған заттары қымбат металлдан жасалып, бірге көмілгендігі.
- Тутанхамон мазарындағы қабарғаларында Ежелгі Египеттіктерді діни сенімдері көрсетілгенді сурет өнерінің жақсы дамығандығы жәйлі ақпарат берді.
Жалпы, Тутанхамон мазары бізге қандай құпия шертеді
1. Әлбетте, Ежелгі Египет халқының діни сенімі мен перғауындарының жерлену дәстүрі жәйлі мағлұмат береді.
2. Тутанхамон есімді перғауынның өмірде болғандығы жәйлі.
3. Тутанхамон перғауынның бай болғандығы
Хауард Картер 1922 жылы лорд Карнарвонның қаржылай қолдауымен Гиза аймағында археологиялық қазба жұмыстарын жүргізіп, Тутанхамон перғауынның мазарын тапқан.
Сурет ғаламтордан алынды
Хауард Картер 1874-1939 жж. өмір сүрген археолог, египтолог