Жыйылыу.
19 июнда 2024 жылда, малкъар халкъны миллет байрагъы бла миллет тамгъасыны байрам кюнюнде «Бирлик» жамауат къуралыуну,
асламлы информация, эм да жамауат бла байламдыкъла
жюрютген бёлюмню энчи жыйылыуу ётгенди. Аны, жамауат биригиуню таматасы Сумайланы Ахмат ачып бардыргъанды. Бу бёлюмге Табакъсойланы Мухтар башчылыкъ этеди, Ботталаны Мухтар бла Ахкубекланы Аслан да жууаплыладыла.
Жыйылыугъа, башха бёлюмлени жууапла инсанлары Уллубушланы
Хызыр бла Эристауланы Адрахман да къатышхандыла.
Бу бёлюмде эки эксперт къауумла ишлейдиле, асламлы информация бла пропаганда жаны бла. Эксперт къауумлагъа онушар адам киреди.
Жыйылыуну биринчиден, СМИ–ле бла байламлыкъла жюрютюп,
соц сетледе да жамауатха билдириуле жетдирип, толу хапарла айтыр мадарла сюзюлгенди. Бюгюнлюкде болумланы энчилеп Сумайланы Ахмат бёлюмню таматасы Табакъсойланы Мухтаргъа,
бёлюмде къаршы заманда тамамланырыкъ сорууланы белгилеригин излегенди.
Сёзюн башлай Мухтар, «Бирлик» деп тукъумланы къуралыууну газети чыгъарыгъын чертгенди. Ол, къаллай боллугъу, анда къаллай шартла басмаланырыкълары да белгиленнгендиле. Баш
редакторну борчларын жалчытыргъа Таппасханланы Аминатха
буюрулгъанды. Ишни жалчытырыкъла, тинтирикле да тохташтырылгъандыла.
Андан сора белгиленнген соруула бла байламлы халкъыбызда уллу
кемчиликле болгъанларын да белгиленнгенди, бёлюм тамата.
1. СМИ–де болгъан онглада бирча тенглик болмагъаны. Аланы
тапландырыргъа мадарла этерге керегин чертгенди, ырысхы – ачхадан башлап, миллет тиллеге бёлюннген заманнга, ишчилени санына дери.
2. Газетледе, журналлада, радио – телевиденияда да, ол къралда болгъан ишледен сора да жамауатда жетишмеген,
кемчиликлени игилендирирге мадарланы, амалланы да
ачыкъ этген шартланы чыгъарып, белгилерге кереги айтылгъанды. Ариулукъну тизгинликни юлгюлерин шарт этерге мадарланы къураргъа.
3. Миллет тилде, гитче сабийледен башлап, абаданлагъа дери
халкъыбызны жашауу бла байламлы юлгюлюклени къураргъа, ол санда соц сетледе къысха хапарчыкъла, билдириуле, сейир этдирген шартла чыгъарыргъа, мадарла къураргъа. Сора дагъы да кёп башха себепликле этерге…
Газетни къурап, басмаланырыкъ юлгюлюклени, башха шартланы юслеринден, газетни хар инсаннга жетдирип окъуучула андан
излемлерин табарча мадарланы да эскергенди сёзюнде Таппасханланы Аминат. Ол шартла бла байламлы Бегиланы Абдуллах да оюмла айтханды.
Радио жаны бла иш къурагъанда себепликлени Геляланы Сахадин да эскергенди.
Экинчи соруу.
Мында, бу бёлюмни ишин къурап бардырыргъа не этерге кереги айтылгъанды. Ол ишни тамамларгъа эксперт къауумла бла бирге
бёлюмню таматасы, башха жууаплыла бла бирге къысха заманны ичинде оюмла жарашдырлыкълары белгиленнгенди.
Ючюнчю соруу.
Телевиденияни амаллары бла жамауатны жашауун
женгиллендирирге себепликле этерге бериуле къураргъа. Ала бла чекленип къалмай, соц сетледе да аллай форматда иш бардырыргъа белгиленнгенди. Аланы этерге жер болгъаны, аппаратла, башха тюрлю керекле да мадарыллыгъы чертилгенди.
Аланы жалчытыргъа биринчиден республиканы телевиденияны, радиоларыны, газетлерини – журналларыны таматалары бла журналистлери бла министеристволаны таматалары, жууаплы ишчилери бла да кенгешле бардырып, болушлукъ излериклерин да белгилегенди Сумайланы Ахмат.
3 «Бирликни» кесини да теле-радио контент къураргъа онглары
боллугъу да айтылгъанды. Жамауат биригиуню кесини кючю бла
биринчи кюнден да башлап билдириуле къурап, соц сетле бла
жамауатха билдирилгени да белгиленнгенди. Аладан сора да,
аппаратла бла башха кереклени жалчытыргъа онгла болгъанлары
да айтылгъанды. Ала къысха заманны ичинде башланырыкъдыла.
Телевидения бла радиону ишин энчилегенде, кёбюсюнде
телевиденияда, жамуатыбыз кеси тилибизде бериулени
кёралмагъанларыны халкъыбызны тарыгъыуу айтылгъанды. Бу кемчилик 35 – ш жылны ичинде уллу къайгъы болгъаны чертилгенди. Бютюн да тау элледе. Бабугент элден ёргелери Огъары Малкъар, Бызынгы жанлары республиканы
телевидениясыны бериулерине къараялмайдыла. Яникой кеси да тынгылы кёралмайды тау тилде бериулени, андан башында 4 – рт эл тау тилде бериулени кёрмейдиде. Эльбрус районда Кёнделенден ёргеси да алай.
Бек жарсыулусу уа, Нальчик тийресинде уллу эллерибиз Акъ суу,
Хасания, Каменка да къараялмайдыла тау тилде бериулеге.
Нальчикни ичинде да кёп жерледе кёралмайдыла. Некди ол алай? Жууап табылмайды. Сора жыйылыуда сорууун ачыкъ эталмагъанлай къойгъан эди Созайланы Владимир. Республикада спутниковый канал нек жокъду? Шимал Кавказда бизни республикадан сора бир тийире жокъду, кесини миллет тилледе халкъ къарарча телевидениясы болмагъан. Ол бир тюрлю хыйлалыкъ бла этилгеннге ушайды - деген оюм жюрюйдю халкъда.
Ол, спутниковый канал болса, республиканы белгиленнген
кемчиликлери тамамланып къаллыкъ эдиле – деген оюм да барды.
Башында айтылгъанла бла байламлы Трамланы Руслан, Ахкубекланы Аслан, Атмырзаланы Расул башхала да оюмларын билдиргендиле.
