🗞✍🏻 Quba xanlığının iki görkəmli elm və din xadimi haqqında Abbasqulu ağa Bakıxanov öz “Gülüstani-İrəm” əsərində yazır:
👳🏻♂️ Molla Məhəmməd ibn Molla Nəcəfqulu Bakuvi - Təltifat işləri və elmi dərəcə etibarilə əsrinin mümtaz (Q.X. - tanınmış) simalarından biri olmuşdur. Ondan bir çox gözəl əsər yadigar qalmışdır. II Mirzə Məhəmməd xanın müəllimi olmuşdur. Şeyx Bəhaiddin Məhəmməd Amilinin "Kəşkül" adlı kitabını, Fəth Əli xan cənablarının xahişilə, o gözəl əsərə layiq bir tərzdə, ərəbcədən farscaya tərcümə etmişdir.
🔥 Onunla Hacı Məhəmməd Çələbi Əlici, şiə və sünni məzhəblərini birləşdirmək haqqında tədqiqat aparmışdır.
⚡️ Molla Məhəmməd Bakuvi, Bakı xanlığının tədqiqatçısı olmaqla yanaşı, eyni zamanda Quba xanlığının alimi idi.
👳🏻♂️ Hacı Məhəmməd Çələbi Əlici Qülhani - bir çox elmlərdə və xüsusən fiqh elmində zamanının ən məşhur adamlarından olmuşdur. "Tədvinül-Əlici" adlı kitab onun əsərlərindəndir. Fiqh qanunlarını gözəl bir tərtiblə izah edən bu əsəri ölkə alimləri çox bəyənmişlər. Yeddi dəfə Məkkə ziyarətinə getmişdir. Hicri 1223 (=1808) ildə vəfat etmişdir. Rus qoşunu ilə şirvanlı Mustafa xanın əsgərləri Qudyal (Quba) şəhərində yerli əhali ilə müharibə etməkdə idilər. Bu zaman Əlicinin cənazəsini qəbiristana gətirdilər. Namaz üçün səlavat çəkildikdə cənazəyə hörmət üçün hər iki tərəfin əsgərləri müharibəni dayandırıb, bir sırada durdular.
⚡️ Molla Məhəmməd Bakuvi və Hacı Məhəmməd Çələbi Əlici görünür ki, zəmanəsinin iki böyük islam alimi dərəcəsində bir şəxslər olmuşlar. Quba xanlığında olan vəhdət vəziyyətindən istifadə etməklə onlar məzhəb birliyinin daha da möhkəmlənməsi üçün çalışmışlar. Bakıxanovun yazısı sayəsində, Fəth Əli xanın dinə və elmə verdiyi dəyər barəsində olan faktı da önə çıxarmalıyıq.
Allah hər iki alimimizdən və Abbasqulu ağadan razı olsun! Rəhmət!
Telegram-da "Quba Xanlığı" səhifəsinə abunə olmaq üçün linkə klik et.