Найти тему

Орталық Азияға ең үлкен өзгерісті әкелген кімдер: қыпшақтар ма, әлде моңғолдар ма?

Бұл өзі ойланатын сұрақ.

Қазақ халқы өзінің этникалық бастауын Қыпшақ тайпасынан бастайды. Түркі тілінің Қыпшақ тобы бар. Осы топтан Қазақ тілі, Ноғай тілі, Қарақалпақ тілі, Башқұрт тілі, Балкар тілі, Қырым татарларының тілі қалыптасты.

Қазақ, Ноғай, Қарақалпақ, Башқұрт халықтарының құрамында қыпшақ атауы кездеседі. Бұл халықтардың аңыз-әдебиетінде тұлғалары бір.

Қыпшақ тобына кіретін - Қазақ, Қарақалпақ, Башқұрт, Балкар, Қырым татарларының аңыздары қасқырмен байланысты жерлері көп.

Қазақ, Қарақалпақ, Башқұрт халықтарының шаруашылығы ұқсас.

  • Қыпшақ тайпалық бірлестігі ұлттардың қалыптасуына әсер етіп ғана қоймай, Мысырда, Үндістанда, Венгрияда өз әулетін орнықтыра білді.
  • Ортағасырлық орыс қалаларының бір орталыққа бірігуіде осы қыпшақ тайпаларының шапқыншылығына тойтарыс беруінен пайда болған.
  • Қыпшақ атаулары Украина, Венгрия, Армения тарихында жиі кездеседі.
  • Қыпшақтар Венгрияны, Грузияны, Мысырды сыртқы жаудан қорғап қалған.

Ал моңғолдарға келсек, қазақ халқы өзінің ұлттық мемлекетін XV ғасырдың екінші жартысынан бастағаны белгілі. Осы мемлекеттің негізі - моңғолдық әулет пен моңғол-түркілік әскери жүйеге байланысты құрылған.

  • Моңғолдардың Ортағасырлық Қазақстан аумағындағы халықтарды қырғынға ұшыратып, қалаларды қиратқаны тарихтан белгілі. Оны жоққа шығара алмаймыз.

Бірақ қыпшақ мен моңғолдардың Орталық Азияға келгенде - жағымды және жағымсыз әсерін екшеген жөн.

  • Моңғол шапқыншылығынан кейін, әрине 200 жылдан кейін Орталық Азияда ұлттық мемлекеттер пайда болды. Ол жағы жағымды.
  • Бірақ моңғол шапқыншылығы қазақ халқының қалыптасуын 200 жылға шегеріп тастады. Ол жағы жағымсыз.
  • Моңғолдардың шапқыншылығы ру-тайпалардың өз жерін тастап көшуге әсер етті. Ол жағы жағымсыз.
  • Моңғолдардың шапқыншылығы ру-тайпалардың бытыраңқылығын жойды. Ол жағы жағымды

Бірақ қыпшақ тайпаларыда жоғарыда айтқандай көрші елдерге шапқыншылық жорықтарын жасап тұрған. Бірақ олардың шапқыншылығы моңғолдарға қарағанда үлкен зардаптарға әкелмеді.

Әрине, әркім өзіне жағымдысын алар. Керектісін қабылдар

-2

Суреттер ғаламтордан алынды