Б.з V ғасырда ғұндардың Рим империясына қарсы жорықтарын тарихшылар арасында - ежелгі кезеңнен ортағасырлық кезеңге өтудің негізгі факторы деп қарастыру қабылданған.
Неге тарихшылар осындай тоқтамға келді?
- Ғұндар Рим империясын жойған жоқ.
- Бірақ Рим империясының құлауына әсер етті.
Үздіксіз соғыстар мен бағынған елдер арқылы өмірсүруін қамтамасыз еткен римдіктер - өздері бағындырған елдердің азаматтарын құлға айналдырып, Аппенин түбегінде және провинцияларда (бағынған аймақтарда) кешенді құрылыстар тұрғызды.
Бірақ үздіксіз соғыс жүргізу үшін адами ресурс керек болды.
- Біртіндеп, Римдіктер өздері бағындырған халықтарды өз әскеріне қабылдай бастады.
- Билік үшін таласқа - әскерилер тартылуы тумысынан Римдік емес азаматтардың билікке келуіне әсер етті.
- Провинциялардағы көтерілістерді басу Римдіктерге ауыр тиді.
Б.з IV Рим империясының екіге бөлінуіде - халықтардың экономикалық өмір сүруіне қиын тиді.
Батыс Рим империясының соғыстардан қорғанысқа көшкендігі байқалды.
Б.з. І ғасырда Империясы аумағында әлеуметтік, азаматтық теңдік насихаттаған христиан дінінің таралуыда - құлиеленушілікке соққы болды.
- Үлкен плантацияларды игеру қиынға түсе бастады.
Б.з.б. І ғасырда Шығыс Азияда Қытаймен соғыста жеңіліс тапқан ғұндар шығысқа көше бастады. Олардың біраз бөлігін Қытай әскері Талас өзені дейін қуалап келді. Жергілікті халықтармен сыйыспаған ғұндар арықарай батысқа қарай көшті. IV ғұндар Шығыс Еуропаға еніп, жергілікті тайпаларды бағындырып, Батыс қарай көшірді.
400 жылдан бастап ғұндар Рим империяларының шекарасына ене бастады.
Ғұндар Солтүстік герман, гот тайпаларының саяси бірігуіне әсер етті.
Көшпелі халықтарға жайылым жетпеді. Әсіресе ғұндарға.
- Құнарсыз жерді мекендеп, тек соғысуды жақсы меңгерген ғұндар, германдықтар, готтар - саяси бірігіп, экономикалық дағдарысқа түскен Батыс Рим империясынан материалдық игіліктерді тартып алуға дайын болды.
Билік үшін таласта - әскери қуатынан айырылған римдіктер ғұндарға, германдықтар, готтарға қарсылық көрсете алмады.
- Плантацияларда, құрылыста еріксіз түрде еңбек ететін құлдар ғұндардың шабуылынан қаша бастады. Себебі, оларға римдіктерге еркісз түрде еңбек ету тиімсіз болды. Аристократтар құлдарды асырай алмады.
Құл еңбегі өзінің өміршеңділігін жоғалтты.
Біртіндеп, баяу түрде плантация иелері жерін бөлшектеп өңдеймін дейтін шаруаларға бере бастады. Бірақ бұл үрдіс баяу жүрді. Тек Ортағасырлық кезеңде Франк королі Карл Мартелльдің жерді - өз қарамағындағыларға сыйға уақытша беруге рұқсат етуінен феодалдық құрылыс орнықты
Сурет ғаламтордан алынды