Депрессия як бемории маъмули солимии равонӣ мебошад. Он бо давраҳои тӯлонии рӯҳияи паст ё аз даст додани таваҷҷӯҳ ё қобилияти лаззат бурдан аз корҳои муқаррарӣ тавсиф мешавад. Патология метавонад баъди аз сар гузаронидани ҳолатҳои стресс пайдо шавад.
Мавҷудияти депрессияро мустақилона муайян кардан мумкин аст, аммо худтабобаткунӣ ҳатто дар марҳилаи аввали рушди он тавсия дода намешавад. Ба табиб муроҷиат кардан лозим аст, зеро худтабобаткунӣ метавонад ҳолатро бадтар кунад.
Депрессия метавонад ба тамоми ҷанбаҳои ҳаёти инсон, аз ҷумла муносибат бо оила, дӯстон ва одамони атроф таъсири манфӣ расонад. Ин метавонад натиҷа ё сабаби мушкилот дар мактаб, донишкада ё кор бошад.
Дилхоҳ шахс эҳтимолияти гирифторшавӣ ба депрессия дорад. Одамоне, ки зӯроварӣ, талафоти вазнин ё дигар ҳодисаҳои стрессро аз сар гузаронидаанд, бештар ба депрессия гирифтор мешаванд.
Тадқиқотҳо дар тамоми кишварҳои ҷаҳон нишон медиҳанд: депрессия, ба монанди бемориҳои дилу раг, ба бемории маъмултарини замони мо табдил ёфта истодааст. Мувофиқи маълумоти созмони умумиҷаҳонии тандурустӣ, депрессия аз диабети қанд, стенокардия, артрит, астма хатарноктар аст. Ин хулосаест, ки дар асоси тадқиқоте, ки созмони умумиҷаҳонии тандурустӣ (СУТ) гузаронидааст, ба даст оварда шудааст. Ин як бемории маъмул аст, ки миллионҳо одамон аз он азият мекашанд.
Депрессия як бемории ҷиддӣ аст, ки қобилияти кориро ба таври назаррас коҳиш медиҳад ва ҳам ба бемор ва ҳам ба наздикони ӯ душворӣ меорад. Афзоиши депрессия дар ҳаёти муосир бо суръати баланди зиндагӣ, баланд шудани сатҳи стресс алоқаманд аст: рақобатпазирии баланди ҷомеаи муосир, ноустувории иҷтимоӣ, сатҳи баланди муҳоҷират, шароити душвори иқтисодӣ, номуайянии оянда, ки фардо чӣ мешавад?. Дар ҷомеаи муосир як қатор арзишҳо парвариш карда мешаванд, ки шахсро ба норозигии доимӣ аз худ - парастиши камолоти ҷисмонӣ ва шахсӣ, парастиши қувват, бартарӣ аз дигарон ва некӯаҳволии шахсӣ маҳкум мекунанд.
Сабабҳои пайдошавии депрессия
Депрессия омилҳои зиёд ва гуногун дошта метавонад. Аксар вақт депрессия дар заминаи ҳолатҳои манфии стресс пайдо мешавад, дар ҳоле ки нокомӣ доимӣ аст.
Аммо ба ғайр аз омили иҷтимоӣ, таъсироти вазнини равонӣ низ метавонанд ба рушди депрессия оварда расонанд, масалан: вайроншавии оила, марги наздикон, бемории вазнин, ки на танҳо ба худи бемор, балки ба хешовандони ӯ низ дахл дорад. Дар ин ҳолат, депрессияро реактивӣ меноманд.
Имконияти пайдоиши депрессия бо тағйирёбии заминаи гормоналӣ меафзояд: дар давраи наврасӣ, пас аз таваллудкунӣ, ҳангоми фарорасии менопауза ва инчунин дар пиронсолӣ. Метавонад дар сатҳи эмотсионалӣ ва ҷисмонӣ инъикос ёбад.
Омили дигар осеби мағзи сар ва патологияи соматикӣ мебошад. Аксар вақт беморони гирифтори инсулт, ки аз норасоии музмини гардиши хун дар мағзи сар пас аз осеби он азият мекашанд, ба депрессия гирифтор мешаванд.
Чӣ гуна депрессия марҳила ба марҳила инкишоф меёбад?
Дар аввал бемор ба ҳолати паст гирифтор мешавад, ки худаш онро ба хастагӣ, ҳафтаи вазнини корӣ, истеъмоли нӯшокиҳои спиртӣ ва дигар сабабҳо нисбат медиҳад. Ҳамзамон, ӯ мехоҳад аз атрофиён ҷудо шавад ва дар айни замон аз танҳоӣ метарсад.
Пас аз он марҳилаи фаҳмиши ҳолат ба амал меояд: огоҳӣ аз ҳолати хатарнок ба амал меояд, мушкилот бадтар мешавад, шиддати фикрҳои манфӣ зиёд мешавад, кори бадан ва системаи иммунӣ суст мешавад.
Марҳилаи сеюм: дар сурати набудани терапияи мувофиқ бемор назоратро аз даст медиҳад, таҷовуз (агрессия) меафзояд.
Аломатҳои депрессия
Дар вақти марҳилаи депрессионӣ инсон рӯҳияи паст (эҳсоси ғамгинӣ, асабоният, холигӣ) - ро эҳсос мекунад. Он метавонад қобилияти лаззат бурдан ё таваҷҷӯҳ ба фаъолияти ҳаррӯзаро аз даст диҳад.
Марҳилаи депрессиониро аз тағйирёбии мунтазами рӯҳия фарқ кардан лозим аст. Тағйирёбии мунтазами рӯҳия метавонад 1-3 рӯз давом кунад, вале рӯҳияи паст дар вақти депрессия дар мӯҳлати на кам аз 2 ҳафта давом карданаш мумкин аст.
Инчунин, аломатҳои дигари депрессия мавҷуданд, ки инҳоро дар бар гирифта метавонанд:
- паст шудани консентратсия;
- ранҷ, рӯҳафтодагӣ, ноумедӣ;
- набудани боварӣ ба оянда;
- вайроншавии хоб;
- тағйирёбии иштиҳо ё вазни бадан;
- эҳсоси хастагии шадид ё камқувватӣ;
- ҳаяҷон, ҳисси шиддати дохилӣ, интизории мушкилот;
- асабоният;
- ҳисси гунаҳкорӣ, норозигӣ аз худ, паст шудани эътимод ба худ, паст шудани эътибори худ;
- кам шудани таваҷҷӯҳ ба атрофиён;
- доштани фикрҳо дар бораи нолозимӣ, ночизӣ, нотавонии худ.
Депрессия аксар вақт бо фикрҳо дар бораи саломатӣ ва сарнавишти наздикон, инчунин бо тарси нотавонӣ ҳамроҳ мешавад. Депрессия метавонад фаъолияти шахсро дар ҳама соҳаҳои ҳаёт, аз ҷумла дар муносибат бо одамони дигар, дар хона, кор ва таҳсил душвор гардонад.
Депрессия метавонад иммунитетро паст кунад. Ин беморӣ хавфи пайдоиши бемории дилу рагҳо, инфаркти миокард ва инсултро зиёд мекунад.
Ташхис ва табобат
Барои ошкор кардани беморӣ мутахассисони ботаҷриба пурсишҳои кӯтоҳро истифода мебаранд. Ба шарофати ин, муайян кардан мумкин аст, ки оё бемор депрессияи музмин дорад, нишонаҳо ва табобатҳо барои депрессия чӣ хел мешаванд, он чӣ гуна шакл ва вазнинӣ дорад.
Барои пурра фаҳмидани тасвири беморӣ, духтур бояд бо аломатҳое шинос шавад, ки маҳз депрессияро нишон медиҳанд, на дигар бемории равонӣ.
Барои табобати депрессия ба психотерапевт муроҷиат кардан мумкин аст, аммо ин ҳолат метавонад дар заминаи ихтилоли неврологӣ низ ба амал ояд, бинобар ин ба невропатолог низ муроҷиат кардан лозим аст. Ғайр аз он, невропатологҳо инчунин ба табобати шаклҳои сабуки депрессия машғуланд, ки ба мисли шадид хатарнок нестанд, аммо ба ҳар ҳол табобатро талаб мекунанд.
Шарти зарурии самаранокии табобат ҳамкорӣ ва боварӣ ба духтур мебошад. Риояи режими терапия, мунтазам дидани мутахассис ва ҳисоботи муфассали ҳолати бемор муҳим аст.
Як қатор табобатҳои босамари депрессия мавҷуданд. Ба онҳо усулҳои психологӣ ва доруворӣ дохил мешаванд. Агар нишонаҳои депрессия мушоҳида карда шаванд, зуд ба духтур муроҷиат кардан лозим аст.
Худкӯмаккунӣ
Худкӯмаккунӣ метавонад аксар вақт дар идоракунии самараноки нишонаҳои депрессия ва беҳтар кардани некӯаҳволии умумии равонӣ ёрӣ расонад.
Шумо худатон чӣ кор карда метавонед:
- Кӯшиш кунед, ки фаъолиятҳоеро, ки қаблан шавқовар буданд, идома диҳед.
- Бо дӯстон ва хешовандон дар тамос бошед.
- Фаъолияти ҷисмониро мунтазам нигоҳ доред, ҳадди аққал дар шакли сайругаштҳои кӯтоҳ. Ҳама медонанд, ки фаъолияти ҷисмонӣ рӯҳияро беҳтар мекунад. Ба шумо лозим нест, ки марафон давед ё худро бо машқҳои вазнини ҷисмонӣ хаста кунед. Фарқ надорад, ки шумо кадом намуди машқҳоро интихоб мекунед. Инҳо метавонанд машқҳои мушаххаси аэробикӣ бошанд, ки барои дил фоидаоваранд (масалан, агар кардиолог онҳоро тавсия диҳад). Сайругашти оддии нимсоата низ барои солимии рӯҳӣ метавонад кофӣ бошад.
- То ҳадди имкон, тарзи хӯрокхӯрӣ ва хобро риоя кунед. Ягон парҳези махсус ё режими ғизоии "депрессия" вуҷуд надорад, аммо ғизои оддии солим дар маҷмӯъ манфиатҳои хуб дорад.
Гарчанде ки мушкилоти хоб нишонаи депрессия мебошанд, онҳо инчунин метавонанд зуҳуроти онро бадтар кунанд. Баъзе одамони гирифтори депрессия аз ҳад зиёд хоб мекунанд. Аммо шумораи зиеди одамони афсурдаҳол аз бехобӣ азият мекашанд.
Танҳо дар бистар хобидан ва кӯшиш кардани дар фикр шуморидани филҳо ба хоб рафтан кӯмак намекунад. Беҳтар аст, ки ҳар рӯз дар як вақт хобидан ва хестанро омӯзед. Хоби солимро ташкил кунед ва одат кунед. - Аз машрубот даст кашед ё истеъмоли онро кам кунед. Бисер одамоне, ки бо депрессия мубориза мебаранд, кӯшиш мекунанд, ки онро бо машрубот ва дигар воситаҳо тарк кунанд. Ин бефоида аст-пас аз чанд соат шумо худро бадтар ҳис мекунед. Агар мушкилот бо сӯиистифода, ба монанди машрубот, аллакай вуҷуд дошта бошанд-интизор нашавед, ки депрессияатон тамом шавад. Кӯмак пурсед, вагарна дар якҷоягӣ ин масъалаҳо ҳолати шуморо боз ҳам вазнинтар мекунанд.
- Дар бораи эҳсосоти худ ба одамоне, ки шумо боварӣ доред, нақл кунед. Вақте ки дар дилатон душвор аст, одамоне, ки ба шумо эътимод доранд, кӯмак мекунанд. Бо онҳо дар бораи он чизе, ки бо шумо рӯй медиҳад, сӯҳбат кунед. Ва ин як чизи хуб аст-бо ғамхорӣ дар бораи саломатии эмотсионалии шахси наздик, дӯст аз таҷрибаҳои худ танаффус хоҳад гирифт. Шумо метавонед танҳо аз вақти бо ин шахс сарфкардаатон лаззат баред.
- Мақсад гузоред ва ба он ҳаракат кунед. Ҳеҷ чиз рӯҳро ба мисли расидан ба мақсади гузошташуда дастгирӣ намекунад. Мушкилот дар муайян кардани ҳадафҳои воқеӣ аст. Ба шумо лозим нест, ки дар назди худ вазифаҳои глобалӣ гузоред ё рӯйхати корнамоиҳои 20 саҳифаро нависед. Бо корҳои хурд, вале воқеан иҷрошаванда оғоз кунед, ки ба итмом расонидани онҳо ҳисси хурд, вале пирӯзӣ ва аз ин рӯ ҳисси қаноатмандиро фароҳам меорад.
- Масъулият. Вақте ки одамон дар дил душворӣ мекашанд, хоҳиши табиии онҳо ин аст, ки ақибнишинӣ кунанд, аз тамоми масъулиятҳои худ дар хона ва кор даст кашанд. Бо ин эҳсос бояд мубориза бурд. Ҳисси масъулият рӯҳро паст намекунад. Маҷбур кардани худ ба кор лозим нест: агар шумо барои баргаштан ба кор ё мактаб омода набошед, ин бад нест. Дар бораи кори нимрӯза фикр кунед. Агар ин хеле мураккаб ба назар расад, кори оддиро баррасӣ кунед. Аммо шумо наметавонед дастҳои худро ба поён гузоред-дидани натиҷаи кори анҷомдодашуда ба шумо ҳисси қаноатмандӣ мебахшад.
- Истироҳат. Набояд фикр кард, ки лаззат ё истироҳат чизҳоест, ки худ аз худ рух медиҳанд. Ягона роҳи ба амал омадани онҳо ба нақша гирифтани онҳо аст. Бинобар ин истироҳати хуб ҳам кунед.
- Бо фаъолияти нав машғул шавед. Вақте ки шахс рӯҳафтода мешавад, вай гӯё ба доираи пӯшида меафтад. Ҳар рӯзи муқаррарӣ аз рӯи схема мегузарад: хобидан, телевизор, компютер. Равоншиносон чунин мешуморанд, ки барои табиатан аз депрессия халос шудан, худро маҷбур кардан лозим аст, ки чизи дигар, комилан нав иҷро карда шавад. Ба осорхона равед. Китоб гиред ва онро дар боғ хонед. Ба курсҳои забони хориҷӣ номнавис шавед. Дар маҷмӯъ, схемаи муқаррариро вайрон кунед.
- Барои чизҳои хуб вақт ҷудо кунед. Мутахассисон ба шахси ба депрессия гирифторшуда маслиҳат медиҳанд, ки барои чизҳои писандида вақт ҷудо кунанд. Корҳое кардан лозим аст, ки шуморо саргарм мекунанд, мегӯянд онҳо.
Равшан аст, ки вақте ки шумо ба депрессия гирифтор мешавед ё аз депрессия барқарор мешавед, вақтхушӣ ғайриимкон ба назар мерасад.
Шумо бояд барои фароғат кор кунед. Фаъолиятҳоеро, ки қаблан ба шумо маъқул буданд, ба нақша гиред. Ҳатто агар "хеле нохоҳона" бошад ҳам, бо дӯстон мулоқот кунед. Ба кино рафтан ва теннис бозӣ карданро давом диҳед. Бо гузашти вақт, чизҳои хуб боз мисли пештара мешаванд.
Аломатҳои ҷиддии депрессияро нодида нагиред. Гарчанде ки мустақилона истифода бурдани роҳҳои табиии мубориза бо депрессия метавонад кӯмак кунад, онҳо маҳдудиятҳои худро доранд. Одамон захираҳои кофӣ доранд, ки ба худашон кӯмак кунанд, аммо ин захираҳо беохир нестанд. Ва вақте ки шахс ба депрессия чунон ғарқ мешавад, ки мустақилона наметавонад, бо иродаи худ бо ҳолати депрессия мубориза барад, вақте ки фикрҳо пайдо мешаванд, ки ҷаҳон бе ӯ беҳтар хоҳад буд, ба ӯ кӯмаки фаврии касбӣ лозим аст.