942 жылы Қарлұқ ханзадасы Сатұқ Боғара ханның 940 жылы Саманидтер мен Қашғариялықтардың шабуылымен құлаған Қарлұқ қағанатын қайта қалпына келтіру үшін жүргізу жүргізген соғыстарының нәтижесінде тарих сахнасына Қараханидтер мемлекеті деп аталған мемлекеті тарихтан белгілі. Қараханидтер мемлекеті 942-1211 жж. өмір сүрді. Жалпы ғалымдар арасында Қараханид мемлекетінің атауының мағынасы жәйлі бірнеше жорамалдар бар. Біреулер оны қарлұқтардың шігіл тайпасынан шықты десе де атауына келгенде нақты жауап бермейді. Келесі бір ғалымдар тобы қараханидтерді Қашғариядан шықты деп айтады. Бірақ оларда қараханидтер атауына нақты жауап бермейді. Осы қараханидтер жәйлі ізденген, өз жорамалын ұсынған ғалымдар ішінде Шығыстанушы В. Григорьевтің қарахан атауын лауазымға байланысты шықты деген жорамалы шындыққа жақын келеді. Себебі, 942 жылы Сатұқ Боғра Қарлұқ қағанатын қалпына келтірді деп шашыраған жерлерді біріктіріп таққа отырған кезде "Даула қара хан" деген атақ алған болатын. Яғни, Даула - дәулет, мемлекет, қара - халық, хан - билеуші. Мемлекет пен халықтың билеушісі, басқарушы. Қараханидтер мемлекетінде Даула атаған екі ғана хан иеленген бірінші Сатұқ Боғра екінші Харун Боғра (Шегаб Даула - мемлекеттің сәулесі, жарығы, жұлдызы). Ал қарахан лауазымын бір ғана хан иелеңген ол - Сатұқ Боғра. Бірақ, бір қызығы Сатұқ Боғра өзін жаңа мемлекеттің негізін қаладым деп ойламай, Қарлұқ қағанатын қалпына келтірдім деп есептеген. Сатұқ Боғра ханның мұрагерлері өз мемлекеттерін аталарының лауазымына қарай Қарахан деп атаса керек.
Қарахан мемлекетінің атауы қандай мағына береді?
7 октября 20237 окт 2023
9
1 мин