Найти в Дзене
ЯТВ - Ямальский район

Маӈгты” иры

Маӈгты” иры суса. Харад’ тер” ӈокаюм’ пеля ныланаванзь хэвы. Тохолкода” экзамендо’ малевыдо’. Хой’ тер” манзъядо’ ӈока. Пыдо’ сырэй ӈавэдо’ тырабтамби”. Тедахав’ ненэй ненэцяи” яля’ падаркана неняӈг” иры’ пэй. Ты пэртяха”на саць тоянана иры. Харад’ терха”на неняӈг” савадо’ юӈгу. Ненэцяӈгна ядембаварида сава

Сыра’ ямбан’ манзра”махад харад’ тер” ныланаванзь хаяць. Саць меретя” ты” ниць ирыхана хэвыць. Я’ ханяримна ӈэдалерӈа”. Ненэцяи” ӈокаюм’ пеля ядембада” ян’ хэвы”. Таняна итя париденя ям’ харобта”. Тамна ӈамгэ’ пир” ненэця” ӈарка харад манэсарӈа”. Нюхуто’ ехэрана ё манэ”лабтамби”. Тарем’ ил’ нерня’ миӈа. Сеяха’ харад’ тер” ӈобтарем’ хусувэй’ та’ ныланаванзь паромби”. Маӈгты” ирыхана харад’ мюй ӈадя терсялмсеты. Ненэця” тянюмда”. Ӈамгэ’ мян пелядо’ хойня’ хэвы”, тохолкода” ӈацекы” ӈобтарем’ выӈгана мэ”. Экзамен пэртя” ӈобтарем’ теда’ тюку яляха”на мякто’ тиртя ӈанохона ханда”. Ханяӈы” та’ манзраӈгу”, тохолкованзь есядамдо’ недвапаӈгу”. Тамна ханяӈы” хасава ӈацекы”, не ӈацекы” таминдо’ ӈарка хардаха’ хэсеты”, ехэрана ям’ тохоламбаӈгу’.

– Мань тедари’ мякни’ хандам’. Хойня’ харвадм’. Хардахана мэсь ялями’ ӈока. Теда’ хасава юдемдей классм’ маледм’. Экзаменни’ савовна падвын. Тадри тиртя ӈанова’ ӈэӈгу. Теда’ хойнякуна таслаӈгува”, тад нерня’ ханзер” пяӈгув. Саля’ хардан’ тохолкованзь хэван’ харвадм’. Таняна ты пэртя’ манзъя таня. Ӈацекы” ты пэртя’ манзъян’ тохоламбидо’. Тет” по’ тохолко тара. Тня’ ибедорӈадамзь. Ӈули” ӈэбта ӈопой по’ тамна тохолкодам’, тад ӈани похона хандадм’, – Денис ма, хасава юдемдей классм’ малевы хасава ӈацекым’ лаханакурць ня”ӈадамсь.

– Хасава юдемдей классава’ малева”. Тадхава. Тоянаркась. Тохолкована” ямбан’ тикы манзъява’ тоянарка теберӈась. Не’ нюми’ ханяӈэхэна ӈули” тохолкован’ нисяты харва’. Мань манзетым’, тад’ нерняю” ӈамгэм’ пэртан? Илева’ ямбан’ небянд мякна вунин илеӈгу. Харт илеван’ нинав’ харваӈгу’. Харад’ помна манзъяси’ вунин ядэрт’, ӈудид нюдерць харад’ помна вунин санъёрт’. Тарем’ лахананахани’ енамбовна тохолкова манзъямда ӈудахата ня”мада. Теда’ оценкыта ӈокаюм’ пеля «4», тамна сян «5» таня. Тикар ёльце саванё”. Тетамбой «3» нинякы ӈа’. Теда’ ненэйхав’ экзаменна” мэвама”. Саць тоянанава’ пуняна хаи. Тад’ нерняхав’ тамна тяха’ тохолкодни”вам’. Саля’ хардава’ танява, Лабытнанги’ ӈэбтаӈод, саць харбилабна” Тюмень’ мар” танява. Хубта ӈэварида. Мань манзетым’, ненэця” сяхарт’ ӈаворць нид ӈэвадаӈгу, ӈаварм’ сертабава манзъя сяхари’ тара. Пиресёва манзъям’ пиркаваб’, тамна савовна тохолаб’ сава ӈэнив’. Няби тарана манзъя – сэдорава. Ӈацекы тохоламбда” харто’ ӈадимда”, лекар’ манзъям пиркаваб’ ӈани’ сава. Ниня пиртахав хараси’ пода ёта. Ти, тарем’ мань ибедорӈадм’, – Аринам’ лаханакурць няӈадамсь, пыда Сеяха’ хардахана иле.

Маӈгты” ирыхана хардахана манзранари’ ненэця” хаюрцеты”. Ӈани’ намгэ’ мян’ ӈэдалёрман’ ни” харва”. Ненэй ненэцяи” ӈамгэ мян’ ненэй мядикоду’ мярсеты”. Ӈодь’ сыранда суса, Сеяха’ хэвхана мяд” ӈэсосеты”. Маниеб’ тэри сава. Мядо’ ӈокаюм’ пеля мале ӈока по” тикахана мяры”. Сыра’ тикы яханандо’ хурёсеты”. Ханяӈэр ненэй мядикомда етя сэдыбавэда. Ӈу” ма”лавы, ея сэдвы. Ӈанир выӈгана мэ”мы мята мярвы. Тедаӈод’ тарем’ сырап’ харад’ хэвхана юд” мян’ мяд” мяры”. Харад’ тер” тня’ сяйманзь тэворӈа”, мяд’ мюйм’ хамза сэвридо’ мэӈа”.

Ӈэрм’ няю” сырап’, харад’ та”альняюна хан” ӈамды”. Тикахабид Сеяха’ тер” хан”. Маӈгты” ирыхана пыдо’ хой’ тер” тотрев’ ханодо’ тырабтамбсеты”. Ӈавнада ненэцяи” ханодо’ хардато’ хэвхана ӈамдёсеты”. Сяхав’ луца” хано тарем’ ӈамдё волтавыдонзь. Теда’ хан” саля’ ниня хаеры”. Ненэцяи” ханото’ мюня сыра’ паныдо’ сюры”. Ядембада яляха”на мальцяко”, пивако”, ӈани” ӈамгэрико” я’ ниня лехэбтёсеты”, лянгабтёсеты”, тарем’ тыранасеты”. Саля пирувнанда хасуй. Хано тырабтамбда” ӈацекыдо’ няць турӈа”. Хубтахад сава яля’ ӈэванда ӈэбта, мер” тута”, палаткам’ мяраӈгу”, тад яля’ ямбан’ тикахана манзраӈгу”: ӈамгэридо’ тюхулта”, ӈацекы” сянакода”, не” сэдораӈгу”, тад пуна мал” ӈобт’ сяйманзь ӈамдсетыд. Тарем’ мале сян сава яля’ ханото’ ӈэсонд’ ядэрта”.

Теда’ хэвы маӈгты’ иры ӈани похо’ манэць ӈули” тици. Нямэхэна сыра мер” холка, тецьда тамна я”авлы. Неӈэдя иры’ тици. Тикы тецьда” яляха”на я’ ни’ иле’. Ӈамдэдо’ малкэця”, ӈувци” паха’ ӈодь ӈадимданна”. Хардахана мэнахана” тецьдари вэва. Хой’ терха”на тикар ӈобтарем’ саць вэва. Тецьванда нид я’ мер” ни’ иле’. Сырэй вынхалвы” ты” ӈамдадо’ юӈгу. Няда’ хавна илебей ӈамдэдм’ ӈатевы”. Теда’ тарця нисяв’ юӈгу”, тяню. Маӈгты” иры’ пуняю” ты” нылавнзь таславы”. Теда’ ты” илебейм’ ӈамдавэй падде пэӈгуд” тадри, ядембада ялэ’ пэхэва неняӈг” тиӈгуд”. Тэкоцяи” савовна хадырмадавэй’ ӈобт’ санаӈгуд”, падде пэнгуд”. Нылавдавэй санарта”, вынхалуйӈэ ядэрта”, ныхыдо’ нив’ юӈгод’. Маси’ неняӈг иры’ нерня я савовна вадёданакы, ӈамдэдако” ӈадимда”.

Антонина Серасхова