Без тыңгысыз кешеләр бит инде, анда чабабыз, монда чабабыз, барсына да өлгерергә тырышабыз. Бер мизгелгә туктап торсак та дөньябыз кителеп төшәр кебек кыланабыз. Менә шундый вакытларда акыл, якты хисләр, тагын әллә күпме әйбәт әйберләр безне куып тоталмыйча артыбыздан йөгереп йөридер сыман тоела. Йөгерәләр, безне тотарга, акыллы итәргә, якты хисләр белән бизәргә тырышалар, тик… Куып тоткан вакытлары да булгалый. Ул чакта инде син чын мәгънәсендә бәхеткә ирешәсең. Менә шундый берничә очракны искә төшереп китәргә телим әле.
Соңгы елларында мин күбрәк вакытымны әни янында, авылда уздырдым. Ялгызын калдыру авыр, берәр көн тавышын ишетмәсәң дә җан кыйнала. Өлкән яшьтә, авырулары да җитәрлек. Олы кешенең көен дә таба белергә кирәк. “Әни” дип әйтү бик рәхәт булса да, аның бөеклеген, газизлеген аңласаң да бу һәр очракта да бик җиңел генә килеп чыкмый, үзебезнең хәстәр дә эгоизм да җитәрлек бит. Менә шулай икәүләшеп авылда яшәп ятабыз…
Өй түбәсенә менеп нәрсәдер эшләргә кирәк иде. Берәү телефоннан шалтыратырга тиеш. Эш буенча бу, кирәкле кеше. Телефонны ишетелерлек итеп куйдым да түбәгә менеп киттем. Эшкә тотынам дигәндә генә, телефон тавышы. Төштем. Кредит тәкъдим итәләр икән. Банк вәкиленең ягымлы тавышын өзеп тагы менеп киттем. Инде тотынам гына дигәндә, тагы телефон. Тагы төштем. Бу юлы ниндидер онлайн-мәктәптән заманча һөнәр үзләштерергә кыстыйлар. Белмим инде, телефон номерын кайдан тапканнардыр. Аптырап калдым бераз. Өй түбәсенә менгәч, Мәскәүгә күренәмдер дә исләренә төшереп шалтыраталардыр кебек тоелды. Тагын берничә тапкыр шундый хәл кабатлангач, тавышын ябып, тыныч күңел белән түбәгә менеп киттем. Менеп кенә җитүгә, әни килеп чыккан. Чакыра. “Улым, ботка пешереп кенә бир әле, бөтенләй хәлем бетте,” - ди. Менә мондый чакта ачу чыга. “Үз әниең дә шулай кылангач, бүтәннәргә ни сан!” - дигәнрәк уй килә. Башка вакытта харап нык кебек йөри бит, ник инде нәкъ менә хәзер чыгарга? Мин шундук йөгереп төшмәдем: “Тукта инде, аз гына сабыр ит…” - дип эшкә тотынмакчы булдым.
Шунда әнинең йөзендәме, кыяфәтендәме үпкәләүгә охшаш нәрсә… нәрсәдер инде ул… шул чагылып киткәндәй тоелды. Ходай үзе күрсәтәме икән инде аны, тоярга этәрә микән, белмим. Югыйсә, ерактан яхшы күрә торган үткен күзле адәм дә түгелмен. Шуны күргәч, күңелгә миһырбан шикеллерәк тойгы да килеп кунды. Ярый инде, күп булса, биш минут китәр, көттермим инде, дип төшеп киттем. Пешереп бирдем боткасын. Тәмле дә килеп чыкты. Әни сөенде. Хәлләнеп киткәндәй булды.
Ул чакта белми идем әле. Шикәре төшкәндә кешенең шулай кинәт кенә хәле бетә икән. Әле генә гайрәт чәчеп йөргән адәм дә берничә минут эчендә тыны чыккан туп кебек йомшарып кала. Әнинең дә шулайрак булган инде. Үзе дә белмәгән, мин дә аңламаганмын. Янына кермәгән булсам, әле тагы да мөшкелрәк хәлгә төшәр иде. Шул вакытта аның сүзен тыңлавым өчен сөенәм. Биш минут вакыт бит инде ул, күршең керсә, гапьләшеп тә уздырасың аны.
Бер мәлне, кыш көне: “Их, җәй җитсен иде,” - дип утыра бу. Ник икәнен сорагач белдем инде, учакта пешкән бәрәңге ашыйсы килгән икән. Артык эш юк иде. Ярый, пешерәм. Бакчага чыгып учак кабыздым да пешереп алып кердем. Җәй ни, кыш ни - бернәрсәсе дә юк бит инде аның. Күп дигәндә, берәр сәгать вакыт киткәндер. Сөенде. Дөньядагы иң тәмле ризык белән сыйлана диярсең. Бөтен булмышы шатлыкка, елмаюга әверелде.
Аңлаша алмаган вакытлар да булгалады. Шатландырган чаклар да күп булды. Күп булды, Аллага шөкер. Әллә нәрсә кирәкми дә икән аның өчен. Бары тик берничә минут вакытыңны гына бүлү дә җитә икән. Аннан гына эшең дә артка сөйрәлми, мәшәкатең дә артмый - берни дә югалтмыйсың. Югалтмыйсың, табасың гына.
Әни хәзер фанилыкта түгел инде. Үзе китте, ә теге вакытлардагы сөенечләре миңа калды. Аның шул шатлыкларына хәзер мин сөенеп яшим. Аның сөенүе өчен дә, үземнең сөендерә алуым өчен дә. Шул мизгелләр хәзер минем гомерем буена икеләтә шатлык булып яши. Хәзер аңлыйм инде, ул чаклар нәкъ менә бәхетнең мине куып тота алган вакытлары булган.
Эшләрең никадәр генә тыгыз булса да, кайларга гына ашыксаң да газиз кешеләреңә игътибарсыз булырга ярамый икән. Әти-әниләргә - бигрәк тә. Алар безнең белән терәк-таяныч булып яшиләр дә көннәрнең берендә мәңгелеккә китеп баралар. Гомерләрнең мәңге түгеллеген аңлатып китәләр. Аларның хәтта үлеме дә бер дәрес шикелле. Соңгы дәрес.
Үзеңә гомер биргән кешеләргә вакыт жәлләргә ярамый.
Марат Кәбиров