Саранлык дип тә, комсызлык дип тә әйтеп булмый бугай инде аны. Ни дисәң дә дөрес булмас сыман. Тик мин гел диярлек шундый очракларга тап булам. Кеше үз проблемаларын… проблема да түгел хәтта… Кеше һәрвакыт диярлек башкалар исәбенә яшәргә тели. Шулай дисәң, дөресрәк бугай.
Тик мондый күренешләр бүтәннәр белән дә була икән. Бер егет дача алды. Сөенеп туялмый, җир яхшы, күршеләр әйбәт. Күршесендә карт белән карчык яши икән. Карчыгы бигрәк сөйкемле инде, җирне ничек эшкәртергә, тегесен-монсын кайчан, ничек утыртырга өйрәтеп кенә тора. Бу үзе дә авыл егете, тик барыбер киңәш бирүче булгач, әйбәт бит инде.
Бер мәлне җәй ахрына түтәлләре уңган моның. Кайтып керсә, күрше карчыгы моның бакчасыннан кыяр-помидор җыеп йөри икән. Килгән инде тегенең янына, “нишләп алай итәсең” дип сораган. Карчыкны исе дә китми: “Салат эшләргә җыенам әле,” - ди икән. Тегенең үз бакчасында да кыяр-помидор өстенә ишелерлек булып утыра инде. Тик карчык үзенекен түгел, күршесенекен җыя. Арадагы киртә дә юк дәрәҗәсендә генә. Егет тавыш-гауга чыгарып тормаган, берешәр чиләк өчен. Тик түтәлендәге яшелчә көннән көнгә азая башлагач, шабашниклар чакырып, койма тотып куйган. Күрше хакы - алла хакы дисәләр дә, бөтен уңышыңны таратып бетереп булмый бит. Теге карчык үпкәләгән моңа, пыр тузып тиргәгән, әйтмәгән сүзен калдырмаган. Шәһәр ялкавы, мин булмасам, өч помидор да күрәсе эшең юк иде… Өч кыярың жәл мени… шундый саран булганга хатын килми сиңа… Бөтенесен дә санап бетерерлек түгел инде.
Сәер бит инде, бер карасаң. Үз бакчаңда да бар бит. Ал, аша, Ходайга шөкер ит. Юк, моңа күрше хисабына кирәк.
Икенче бер танышымның бик әйбәт мунчасы бар. Матур да, җайлы да. Парланып чыккач, кереп чумарга бассейн да ясап куйган. Дачадагы күршеләре, кунак-фәлән килгәндә, гел шунда керәләр. Бер мәлне бер күршесе шалтырата икән:
- Кунаклар килә. Мунча ягарга дигән идек, утының беткән бит.
- Урман ике адым гына ич, барыгыз да алып килегез, - дип җавап биргән бу.
- Якын булгач, үзең алып килергә кирәк иде, - ди икән күршесе, - Мин коймаңны ягам, яме.
Шаяру кебек бит инде. Егетнең исе китмәгән. Ә бакчасына кайтып керсә, күршесе чынлап та моның коймасын мунчага яккан икән.
Сөйләгәндә кызык шикелле тоелса да бик күңелле хәл түгел бит инде бу. Син юмартлык күрсәтәсең, кунаклары алдында акланырга, шапырынырга мөмкинлек бирәсең, ә ул… Чарасызлыктан да түгел бит инде… Кеше хисабына яшәргә теләүдән.
Мондый хәл үзе бер феномен шикелле ул. Кешенең нинди катламнан, кайсы даирәдән икәненә дә бәйле түгел. Бик акыллы, якты күңелле кебек тоелганнарыннан да көтәргә була. Мин эстрада өлкәсендә дә бик еш очраштым шундыйлар белән. Халык ярата торган, талантлы, яктылыгына шик белдереп булмастай җырчылар арасында да бүтәннәр исәбенә яшәргә теләүчеләр бихисап икән. Нәширләр арасында да җитәрлек. Хәтта хөкүмәт тарафыннан төзелгән рәсми оешмалар белән эшләгәндә дә шундый хәлләргә тап булырга мөмкин. Бер сүз белән әйткәндә, тормышның кайсы гына өлкәсен алма, гел синең исәбеңә яшәргә, баерга, танылырга ашкынучылар мыжгып тора. Югыйсә, үзара хөрмәткә, гаделлеккә корылган намуслы мөнәсәбәтләр күпкә уңайлырак та, отышлырак та бит инде. Ышанычлырак та. Озын гомерле дә. Шулай эшли алса, адәм баласы бик күп ясалма проблемалардан азат булыр иде.
Тик ул алай итми. Моның серенә мин берничек тә төшенә алмыйм бугай. Ә сез?
Марат Кәбиров