Темыр Кавказым итарихъ 1864-рэ илъэсым аухыгъэ Кавказ заор хъугъэ-шIэгъэ анахь тхьамыкIэгъошхоу зэрэхэхьагъэр илъэс къэси жъоныгъуакIэм и 21-м тыгу къэтэгъэкIыжьы.⠀
⠀
Ащ фэгъэхьыгъэ пчыхьэ зэхахьэхэр илъэс къэс Шэуджэн районым щырек1ок1ых. Непэ къ. Мамхыгъэ культурэм иунэу дэтым шъыгъо - ш1эжь мафэм фэгъэхьыгъэ зэхахьэ щырек1ок1ыгъ. Ащ къырагъэблэгъагъэх Шэуджэн районым ипащэу Аулъэ Рэщыд, Мамхыгъэ къоджэ псэуп1эм ипащэу Тэхъумэ Руслъан, республикэ общественнэ движениеу Адыгэ Хасэм икъутамэу Шэуджэн районым щылажьэрэм ипащэу Ламэкъо Эдуард, Шэуджэн районым иефэндхэмрэ 1имамхэмрэ, чылэдэсхэр. ⠀
⠀
Зэхахьэм ик1эщак1охэу район культурэм игупчэ унэ и1офыш1эхэм зэо мэхъаджэу к1уагъэм адыгэ лъэпкъым къинэу к1эхэк1ыгъэр къек1ол1агъэхэм джыри зэ агу къагъэк1ыжьыгъ. ⠀
ИлъэсипшI пчъагъэхэм къакIоцI лъыгъэчъэ заоу кIуагъэм нэбгырэ минишъэ пчъагъэ хэкIодагъ. Адыгэхэм янахьыбэ егъэзыгъэ IофкIэ IэкIыб къэралыгъохэм кощын фаеу хъугъагъэ. БлэкIыгъахэм тэ тыхэIэзыхьажьын тлъэкIыщтэп, ау ащ десэ къыхэтхын фае. Ахэм зэу ащыщ мамырныгъэмрэ зэгурыIоныгъэмрэ нахь лъапIэ зэрэщымыIэр къыдгурыIоныр. ⠀
⠀
Зэхахьэм тилъэпкъ к1эхэк1ыгъэ хьазабыр къизы1отык1ырэ гъыбзэхэр къыща1уагъ. Кавказ заом хэк1одагъэхэм зы такъикък1э афэшъыгъуагъэх. ⠀
⠀
Непэ адыгэхэр мамырэу щыIэх, лъэпкъэу къыддэпсэурэмэ зэфыщытыкIэшIухэр адытиIэх.⠀
Зэхахьэм къек1ол1агъэхэм закъыфигъэзагъ Хьакурынэхьаблэ иефэндэу Хъот Къэплъан. ⠀
Пчыхьэ зэхахьэм ик1эщак1охьэм тхьагъэпсэу гущы1эк1э закъыфигъэзагъ район пащэу Аулъэ Рэщыд. Ащ къыхигъэщыгъ Адыгэ Республикэм икъэралыгъо гъэпсыкIэ дгъэпытэным, къыткIэхъухьэрэ ныбжьык1эхэм тарихъыр куоу ашIэным, зэкъошныгъэр агъэлъапIэзэ янеущрэ мафэ нахьышIу хъуным фэшI урыс-кавказ заом инэкIубгъохэр тщыгъупшэхэ зэрэмыхъущтыр. ⠀
Непэрэ мафэм фэгъэхьыгъэ зэхахьэхэу культурэм и1офыш1эхэм зэхащагъэм мэхьанэ куу зэри1эр, къы1уагъ Хьатыгъужъыкъое къоджэ псэуп1эм и1имамэу Гъонэжьыкъо Нальбий. ⠀
⠀
Пчыхьэ зэхахьэр къурмэнк1э аухыгъ. Къек1ол1агъэхэм зэк1эми жъэмэ стырым мэлыл гъэжьуагъэрэ лэпсрэ игъусэу арагъэшхыгъ.