Найти тему
Татар китабы йорты

«Видагъ» күргәзмәсеннән: «Вакыт»

Дәрдемәнд, ягъни Закир Рәмиев — ХХ гасыр башы татар мәдәниятында күренекле урынны алып торган шәхес. Шактый уңышлы эшмәкәр, күп малга хуҗа булган бай татар сәүдәгәре Закир Рәмиев милли-мөселман җәмәгатчелеге тормышында тарихи әһәмияткә ия булган зур мәдәни, иҗтимагый эшләр башкарган.

Вакытлы матбугат ачу эшен Рәмиевлар берничә тапкыр башларга тырышалар, ләкин патша хөкүмәте Идел-Урал өлкәсе татарларына мондый мөмкинлек бирергә теләми. 1905 елгы инкыйлаб кына хөкүмәтне ил халыкларының рухи ихтыяҗлары турындагы карашларын үзгәртергә мәҗбүр итә. Ниһаять, Рәмиевлар Закирның турыдан-туры идарәсе астында 1906 елның 21 февралендә Оренбургта чыга башлаган «Вакыт» исемле татар газетасын ачарга рөхсәт алалар.

Башта атнага ике-өч тапкыр гына чыгып килгән, соңрак 3600-5000 данә тираж белән бастырылган, татар җәмгыятендә иң күп укылган һәм абруйлы милли либераль газета булган "Вакыт«ның редакторы булып татар китапларын бастыруда беренчеләрдән булган язучы Фатих Кәрими раслана. Мәгълүмати, әдәби һәм тарихи материалларның төрлелеге, каллиграфик бизәлеше һәм әбүнәчеләренең саны ягыннан бу газета Россия мөселман дөньясында тиңнәре булмаган басма була. Ул тиз арада татар зыялылары гына түгел, ә төрки яшьләр вәкилләре арасында бөтен дөньяда да киң таныла.

Газетаның беренче елында ук танылган Венгрия төрек белгече А.Вамбери Лондонга «The Times» газеты мөхәрриренә түбәндәге сүзләр белән хат җибәрә: «Әфәндем, миңа калса сезнең өчен бу яңалык кызыклы булыр кебек тоела. Белеп торыгыз, сезнең газетаның татар телендә хезмәттәше бар. Бу „Вакыт“ (инглизчә „Таймс“) газетасы. Ул Оренбургта басыла... Газетаның юнәлеше һәм рухы ирекле. Газета саф фикерлелек һәм акылга нигезләнә дип әйтергә тиешмен ... ».

1910 елдан «Вакыт» газетасының идарәсендә яшь язучы Шәриф Камал да хезмәт итә башлый. Архив документларында аның һәм башка хезмәткәрләрнең алган хезмәт хаклары һәм эш шартлары турында җентекле мәгълүмат сакланган.

«Вакыт»ның Дәрдемәнд шигырьләре дә бастырылган саны белән «Видагъ» күргәзмәсендә таныша аласыз. Газетаның 1906-1917 елларда чыккан саннарын электрон рәвештә Башкортстан Республикасы Милли китапханәсе сайтында укып була.

Күргәзмә сишәмбедән якшәмбегә кадәр көн саен 10:00-17:00 арасында ачык.

Гөлназ Җиһангирова әзерләде