Кызык, әдәби әкиятләрнең кино адаптациясе киноның аерым һәм аермалы жанрына әверелгән ике ил бар: СССР һәм Чехословакия. Шунысы кызык: кино әкиятләренең чәчәк аткан чоры анда да, 60-70 нче елларда да төште. Бу күренешнең сәбәпләрен әкиятләр цензура астында булган жанрда күрергә мөмкин, монда сез башка эскапист киноларына караганда күпкә күбрәк ирекләр ала аласыз, мәсәлән, фантастика яки эш. Моннан тыш, әдәби, "автор" һәм "халык" әкиятләренә нигезләнгән фильмнар социалистик лагерь илләрендә фантазияне алыштырдылар.
Нәкъ менә шуның белән Чехия кино әкиятләренең тагын бер жанр үзенчәлеге бәйләнгән: күпчелек очракта алар бөтенләй балалар өчен түгел. Голливудта, озак вакыт студиядә классик әкият хикәяләрен адаптацияләүдә "монополия" бар иде, һәм аның продукты башлангыч мәктәп яшенә юнәлтелгән иде. Барлык ирекләр, политик яисә сексуаль киңәшләр бик акыллы иде, искә төшереп үтим, без 60-70 нче еллар киносы турында сөйләшәбез. Чехословакиядә бөтенләй башка караш җиңде, һәм ул вакытта төшерелгән кайбер кино хикәяләре хәзер 16 + рейтингын ала ала. Дисней,
"Барон Мюнхаузен" дип атау әкият бөтенләй дөрес түгелдер. Ләкин, Чехия әкиятләре турында сөйләшү һәм Карел Земанны санга сукмау кичерелмәс иде. Чехия киносының төп хикәячесе, берләштерелгән кино төшерү остасы, ул 50-60 нчы елларда Джордж Мелис техникасын эшләде, бүтәннәрдән аермалы буларак, ярым уен-ярым анимацион кино төшерде. Әкиятләрнең фильм адаптацияләренең катгый мәгънәсендә Земан атмады, Джулес Верн фантазиясен экранга күчерүне өстен күрде. Карьерасы ахырында ул ике туры әкият төшерде ("Крабат - сихерченең шәкерте" һәм "Гонжик һәм Марзенка әкиятләре"), ләкин бу инде саф анимация иде.
Режиссер сәнгать киносын төшергән кебек төшерелгән кино хикәясе. Масса-күләм кино өчен фильм хәтта бик эстетик булып чыкты, һәм эстетикизм хикәя сөйләү рәвешендә түгел (ул монда традиционлаша бара), ләкин аны төшерү рәвешендә. Фильмның аерым рамкаларын карагач, сюжетның бер өлешен җиңел генә калдырып була.
Сайлап алуда иң күп балалар фильмы. Иң көлкесе - 1973-нче елда Чехословакия кинематографистлары хәзерге феминистик тенденцияләрне көткәннәр. Чех Золушка урманнар аша йөгерде (теләсәгез, хәзерге экологик көн тәртибен күрә аласыз) һәм 1973-нче елда Голливудта андый әйбер турында беркем дә уйламаган вакытта җәядән атылды. Nothingәм бернәрсә дә, Совет һәм Чехия тамашачылары ничектер бу фактны оялтмады.
Андерсен әкиятенең адаптациясе Карел Кахин кебек Чехословакия киносының классикасын алгач, аның аркасында күренекле хәрби фильм "Венага арба" һәм "Колак" параноид шедевры, кино "балаларча" булыр дип көтү сәер.
"Corpse burner" һәм "Morgiana" өчен урын булган Yрий Герцның рекордын белсәгез, аның производствосындагы "Матурлык һәм ерткыч" Дисней анимациясенә караганда куркыныч фильмга якынрак булачагы ачыклана.
https://zen.yandex.ru/media/cinemamanual/cheshskie-skazki-kak-otdelnyi-i-ne-sovsem-detskii-kinojanr-5e85ae74ddc8e520673d946f
