Ике Папа. Сез беләсезме, без бит хәзер кабатланмас, башка буыннарга тәтемәс бәхет ияләре. Ватиканда берьюлы ике Рим папасы яши торган чор хәзер. Идарә итүче папа Францисктан тыш, аңа кадәр католикларның башлыгы булган Бенедикт XVI да исән-сау әле. Папалыктан китсә дә, Бенедикт папа титулын югалтмады. «Мактаулы папа» булып йөри ул хәзер.
Netflix 20 декабрьдә «Ике Папа» исемле үзенчәлекле кинофильмны чыгарды. Ул Бенедикт XVI белән булачак Францискның, ягъни кардинал Бергольоның очрашулары турында. Бу очрашу чыннан да булганмы-юкмы, анысы сорау. Шуңа күрә фильм документаль да түгел (гәрчә анда документаль өзекләр китерелсә дә), тулысынча уйдырма да түгел, байопик та түгел.
Төп рольләрне данлыклы Энтони Һопкинс (Бенедикт булып уйный) һәм Джонатан Прайс (Бергольо-Франциск) башкара. Фильмда төрле американ һәм итальян актерлары да катнаша. «Habemus Papam» дигән итальян фильмында кардиналлар коллегиясе рәисе булып уйнаган актер (7-8 ел элек) Netflix фильмында да шул ук рольне башкара. Күрәсең, йөз-кыяфәте белән Ватикан әһеленә бик охшагандыр инде. Франциск булып уйнаучы Прайс, сүз уңаеннан, чыннан да, Рим папасына бик охшаган.
Фильмның позициясенә гомуми бәя бирсәк, менә нәрсә әйтә алабыз: папа Бенедикт акыллы кеше, гыйлемле кеше, әмма китәргә вакыты җиткән, һәм китә белгән, ә Франциск исә искиткеч кеше һәм иң лаеклы папа. Көнбатыш дөньясында Францискка мөнәсәбәт уңай дип беләбез. Кинотасма аны яклауны, аның апологетикасын югары дәрәҗәгә күтәрә. Тәнкыйтьчеләр искә ала торган күңелсез вакыйгалар да (Аргентинада хунта идарә иткән чорда, диктатура вакытында Бергольоның позициясе) фильмда булачак папаны изгеләштерердәй хәлләр буларак күрсәтелә.
Консерватизм һәм либерализм. Диварлар һәм ачык ишекләр. Элитарлык һәм фәкыйрьләргә ачыклык. Бенедикт белән Франциск икесе ике дөньядан сыман. Әмма алар ахыр чиктә якынаялар, карт алман теологы — Бенедикт XVI — Католик чиркәвен коткарыр өчен нәкъ менә Францискча эшләргә кирәклеген аңлый. Аңа фатихасын бирә.
Фильмда җиңелчә юмор да, бик акыллы сүзләр дә бар. Тасманы иҗат итүчеләр символлар да салырга тырышканнар, урыны белән ул бик шәп итеп килеп тә чыккан. Әмма мине алар шаккатыра алмады. «Яшь Папа» сериалы бу яктан күп тапкыр баерак, әлбәттә. Кинофильмда папага Изге Франциск образын бирергә тырышалар, ә сериалда францисканчыларны «акылга утырталар», ләкин шул ук вакытта чын изге образын тудыралар.
Әмма Джуд Лоу уйный торган Папа — уйдырма, хыялый образ. Ә бу фильмда исә без ике замандашыбызны күрәбез. Без бу реаль шәхесләр белән күрешә алабыз, чыгышларын тыңлый алабыз, теләсәгез, китапларын һәм энцикликаларын укып була. Шуңа күрә урыны белән фильм тетрәндерә. Бик картайган Энтони Һопкинс уйный торган бик карт Бенедиктка карагач, «Әле ярый киткән икән, Ватиканны һәм Изге тәхетне тәмам тар-мар итерләр иде» дигән фикер дә туа. Ә инде карт Папаның булачак Папа каршында гөнаһларын һәм ялгышларын сөйләп, истигъфар соравы бик тирән уйланырга мәҗбүр итә. Францискның үз яшьлеге турында сөйләгән мизгелләрендә без флэшбекларга кайтабыз һәм яшь Бергольоны күрәбез. Хуан Минухи башкарып чыккан яшь Бергольода эзләнү, шик, ялгышу, үзеңне камилләштерү мисаллары чагылыш таба. Менә бу урында Франциск Иоанн Павел IIгә тиңләштерелә.
Ахырда ике папаның ике футбол такымы — Алмания һәм Аргентина җыелмалары — өчен бәхәсләшә-бәхәсләшә җан атуларын күргәч, бары тик елмаясы һәм ике картның дуслыгына сокланасы гына кала. Кызганыч, чынбарлык кына башкачарак шул.