Белабог і Чарнабог
Белабог і Чарнабог - два славянскія бажаствы з вельмі нявызначаным радаводам, вядомыя галоўным чынам па адноўленым міфам пра славянскую касмагонію. Гэты міф распавядае пра двух братоў роўнай сілы, якія стаяць на двух процілеглых полюсах: светлым і цёмным, добрым і злым. Займальная казка пра Белага і Чорнага Бога часта і ахвотна распаўсюджваецца сярод аматараў славянскай культуры. Аднак варта ведаць, што існаванне культу Белабога і Чарнабога сёння вельмі сумніўна. Хоць сама форма касмагонічнага міфа здаецца досыць узгодненай і надзейнай, само існаванне Белабога і Чарнабога як асобных бостваў цяжка абараніць, паколькі няма навуковых доказаў, якія пацвярджаюць любую інфармацыю, звязаную з гэтымі двума.
Самую блытаніну ў пытанні чорна-белых братоў зрабіў нейкі Гельмонд з Бозува - саксонскі гісторык-хрысціянін, які ў Славоруме ў 12 стагоддзі апісваў славянскія вераванні з уласнай місіянерскай пункту гледжання. Летапісец апісаў дзіўныя забабоны славян Эльбы, якія складаліся з міна вакол міскі, вакол якой ён быў уклінены імем добрага і злога бога. Зыходзячы з гэтага, святар зрабіў выснову, што ў славян існуе два супрацьлеглыя бажаства: дабро - правадыр дабрабыту і зло - ад недарэчнасці.
Ён апісаў злога бога як Д'ябла альбо Чарнабога. Гэта нібыта імёны, якія ён чуў сярод славян Эльбы. Магчыма, летапіснае вуха не да канца зразумела сэнс гэтых слоў? Магчыма, у выпадку злога боства гэта быў славянскі дэман - д'ябал ці д'ябал, які, як вядома, хутка атаясамліваўся з д’яблам. Цяжка не скласці ўражанне, што Гельман Бозаўскі ў сваёй хроніцы спрабуе атаясамліваць у свядомасці чытача паганскія бажаствы з пякельнымі істотамі. Гісторык не называе імя добрага бога. Аднак, калі б ён кіраваў чалавечым лёсам, можа, ён проста ўвасабляў Долу? У гэты момант цяжка вызначыцца, таму што "Хроніка славян" на гэты момант вельмі смутная, а сам летапісец не пераканаўся ў правільным абмеркаванні язычніцкага абраду.
Справа Белабога
Справа Белабога яшчэ больш цікавая, пра якую не згадваецца ніводная раннесярэднявечная гістарычная крыніца. Існуе мноства прыкмет таго, што фігуру Белабога пачалі атрымліваць на аснове аналогіі з Чарнабогам толькі ў ХVII стагоддзі. Адзінае абгрунтаванне навуковага спосабу існавання такога бажаства - геаграфічныя назвы - Бельбрук каля Грэйфсвальда, гара Білебох у Верхняй Лужыцы і вёска Белабокі недалёка ад Тшэбятавец. Меркаваная словаўтваральная матывацыя, паводле сучасных даследчыкаў Белбога, павінна была стаць богам славян Эльбы. Гіпотэзы на гэтую тэму моцна звязваюць міф пра Белабог і Чарнабог з Верхняй Лужыяй, дзе акрамя вяршыні Білебога (494 м) ёсць яшчэ адна - Чэрнебох (561 м). Прыгажосць гэтай сувязі сапсавана тым, што назва другога саміту стала папулярнай толькі ў 18 ст., Больш верагодна, што Чэрнебах атрымаў сваю назву па цёмным схіле гэтай гары, які кантрастуе з больш лёгкім схілам гары Білебох. Акрамя іншых назваў, ужо згаданых, больш верагодна, што яны звязаны з такімі словамі, як бок або бук, а не бог. Аднак распаўсюджаная легенда пра Белага і Чорнага Бога прымусіла гэтыя дзве вяршыні набыць міфалагічнае значэнне.