Физики из Германии и Китая впервые осуществили запись и транспортировку света на расстоянии более миллиметра. Какой они для этого использовали ансамбль, читайте по-русски.
А по-бурятски — ниже. Мы перевели этот текст на бурятский для проекта «Языки России», который ведем при поддержке АНО «Языки России».
Гермаанай болон Хитадай физикүүд түрүүшынхиеэ гэрэлые нэгэ миллиметрһээ холо һэлгүүлэн табижа шадаба. Энээниие хадагалхын тула эрдэмтэд рубидиин хүйтэн атомуудай шуулгые ашаглаба. Туд шэнжэлэлгын бүтээл Physical Review Letters һэдхүүлдэ хэблүүлһэн.
Квантын харилсаанай системэ байгуулхын тула квантын мэдээе бэшэжэ абаха, хадагалха, уншажа абаха хэрэгтэй. Фотон хэрэглэдэг харилсаан болбол мэдээе түргөөр болон нюусаар дамжуулха урагша аргын нэгэн болоно. Хүсэд һайнаар хадагалхын түлөө гэрэлые хадагалха, һэлгүүлэн табиха болон гэрэлһээ мэдээе гаргаха орёо арганууд тон хэрэгтэй болоно.
Мэдээ багтадаг хүйтэн атомууд гэрэлые квантаар хадагалхань үлүү ашагтай болон уялдаа холбоотой арга байха хэбэртэй. Квант харилсаанай һүлжээндэ оруулмаар аад лэ, мүнөө болотор эрдэмтэд гэрэлые хүйтэн атомуудай ашаар хадагалхыень болон дамжуулхыень харуулжа шададаггүй байгаа.
Бэйхай болон Майнц ехэ һургуулиинуудай физикүүд Патрик Виндпассингер (Patrick Windpassinger) профессорой ударидалгаар түрүүшынхиеэ гэрэлые хүйтэн атомуудай ашаар 1,2 миллиметрын зайһаа холо хүтэлжэ һэлгүүлэн табижа, системын уялдаа холбооной шанарта ехэ нүлөө үзүүлнэгүй гэжэ харуулба.
Урдань энэ эрдэмэй бүлэг хоёр лазер толоор зохёоһон орон зайн оптик урьха соогоо хүйтэн атомуудай шуулга һэлгүүлэн табиха аргые бэлэдхэбэ. Иимэ аргын хэмжээндэ олон тоото атомуудые һэлгүүлэн табижа, ехыень алдангүй орон зайда наринаар байлгажа, атомуудай шуулгые халаангүй хэрэглэжэ болохо.
Физикүүд туд арга ашаглажа, рубиди-87 атомай үүлэнүүд соо гэрэлые хадагалаад һэгүүлэн табижа шадаба. Гэрэлэй һэргээхые атом соо хадагалаад, шуулгатай хамта һэлгүүлэн табяад, орон зайн ондоо тэг сооһоо гаргадаг байгаа. Шуулгые һэлгүүлэн табиха саг хадагалха сагһаа ехэдэжэ, һэлгүүлэн табиха зайе хэдэн-хэдэн миллиметр хизаарлаба. Дабтамжын ондоо хүреэдэ оробол, хадагалха сагынь нэмэгдэхэ гэжэ эрдэмтэд найдана.
Бүтээһэн аргые ехэ зайда ашаглахаһаа гадна, оптик хадагалха машина болон оптик квантын регистр шэнги квант түхеэрэлгэ бүтээжэ болохо гэжэ шэнжэлэгшэд тэмдэглэнэ. Хитадай физикүүд фотонуудай ашаар 50 километр ута һубагаар хүйтэн атомуудай хоёр квант хадагалхын зангилаа орёоһон болон Гарвард ехэ һургуулиин эрдэмтэд оптик хаамжада хааһан лити хүйтэн атомуудаар хоёр хэмжээнэй антиферромагнетик бүтээһэн тухай бидэ урдахи үгүүлэлнүүд соо бэшэнхэйбди.
Михаил Перельштейн зохёон бэшэбэ
Вячеслав Иванов буряадшалба