31 әріптен тұратын қазақ әліпбиінің жобасы
Неге Жаңа әліп 3.0?
Себебі бұл ХХ ғасырдың 20-40 жылдарында Қазақстанда қолданылған латын графикалы Жаңаәліп әліпбиінің негізінде жаңғыртылды. Бұл заман ағымына қарай жасалынған үшінші нұсқасы
Қандай өзгерістер енгізілді?
Бұрын "Қ" дыбысы "Q-мен" таңбаланса, енді сол күйі қалдырылды. Себебі не? Әуелі сырт келбеті өзінің жіңішке сыңары "К-ге" ұқсайды. Кезінде қытай қазақтары 60-80 жылдары дәл осы Қ-ны пайдаланған еді. Сол сияқты дәл осындай прінсіппен "Ƣ" таңбасы Ğ-ға ауыстырылды. Бұрын "Ы" дыбысын "ь-мен" таңбаланған болатын. Алайда бұл латын графикасы болмағандықтан түріктердегi "Iı" таңбасы алынды. "У" дыбысын "V-мен" таңбаланған болса, енді ол кірме сөздер үшін "В" дыбысын таңбалайды. Ал "У" латынның "W" таңбасымен таңбаланады. Басқа жағынан алғанда өзгеріс жоқ.
Бұл тиімді ме?
Егер компьютерге салсақ бұл нұсқа тиімсіз. Бірақ әліпбиді компьютерге емес, компьютерді әліпбиге бейімдеу керек. Егер бұл нұсқа қолданылса, бұл процесстер латын графикасына көшу емес, жаңғырту болып табылады. Мұрағаттағы дүниелерімізді оқу да жеңілдер еді. Әрі өзіміздің төл әліпбиімізді қолданғандай болар едік. Кезінде Ә, Ө, Ү таңбалары латыннан кириллицаға көшкенде сол күйі өзгеріссіз қалған еді. Сол өзіміздің төл таңбамызға айналған таңбаларды неге қалдырмасқа? Ұлт үшін тиімдісі сол болатындай.
Мысал
Abaj Қunanbajulınıŋ "Әsempaz bolma әrnege" өleŋınen yzindi
Әsempaz bolma әrnege,
Өnerpaz bolsaŋ, arқalan. Sen de — bir kirpic, dynijege
Ketigın tap ta, bar қalan!
Қajrat pen aқıl çol tabar
Қacқanğa da, қuwğanğa.
Әdilet, capқat kimde bar, Sol çarasar tuwğanğa.
Bastapқı ekew soŋğısız
Bite қalsa қazaққa,
Aldıŋ — çalın, artıŋ — muz,
Barar ediŋ қaj çaққa?
Pajdanı kөrseŋ bas urıp,
Maқtandı izdep қajğı alma.
Miniŋdi urlap çasırıp,
Majdanğa tyspej bәjgi alma.
Өziŋde barmen kөzge urıp,
Artılam deme өzgeden.
Kyndestigin қozdırıp,
Azapқa қalma ezbeden.
Aқırın çyrip, anıқ bas,
Eŋbegiŋ ketpes dalağa.
Ustazdıқ қılğan çalıқpas
Yjretiwden balağa.
Tөlen Әbdikulınıŋ "Oŋ қol" әŋgimesinen yzindi
Eger dynıjedegi bar zıjankestikti tekserer bolsaқ, solardıŋ bәrin çındılar emes, saw adamdar adamdar çasağan ğoy.
Men Berik Abajulı өzimniŋ kөkejimde çyrgen nusқanı bygin қurastırıp sizderge usınıp otırmın. Mymkin kemciligi bar cığar. Biraқ kemciliksiz dynije çoқ.