Тывам

Чааскаан селгүүстээри чүге чугула чүвел: Чөөн чүктүң болгаш нейрофизиологияның көрүжү 🌳 🧘 Чөөн чүктүң практикаларында чааскаанзыралды болганчок-ла хоозун чүүл кылдыр эвес, а бодунче эглип кээр делгем көрүш кылдыр хүлээп алыр. Чааскаан агаарлаашкыннар онза ажыктыг–кедээр байдал чок, ыыт-дааштыг, хөглүг компания болгаш гаджеттер чок. 🔹 Мээде чүү болуп турарыл? Кажан бис чааскаан агаарлап турувуста, угаанның идепкей чок улчуур чурумун (default mode network) идепкейжидер. Ол дээрге мээ кандыг бир тодаргай сорулга-биле ажылдан хостуг, а сагыш-сеткилди, бодалдарны болбаазырадып, планнарны тургузуп турар байдал-дыр. Шак ынчаар чаартыкчы креативтиг идеяларны хевирлеп, психиктиг турум чорукту быжыглаар. 🔸 Чөөн чүк өөредиглери чүнү чугаалап турарыл? Буддийжи ламалар болгаш даос мерген угаанныглар даян кылырының практиказын удаа-дараа чорудуп турганнар. Чааскаан чорааш, чүгле бойдусту эвес, а бодувустуң амыдыралывыс алыс ужур-утказын база дыңнап турар бис деп олар санап турганнар. Ынчаар-ла иштики аяннажылга катап тургустунуп, бодалдан бодалче халдып орар «сарбашкын-угаан» оожургай бээр. #мозг

Диетологтарның болгаш бүгү делегейниң кадык-камгалал организациязының (ВОЗ) тайылбыры-биле эң-не хоралыг продуктулар Ол антирейтингиже арага, газировка, попкорн, майонез, кетчуп, дүрген кылыр үскен далган (роллтон, доширак) болгаш пюре, колбаса, консервалар, чипсы болгаш фри картошказы, чиик өртектиг шоколадтар кирген. Арага, колбаса база фастфуд – канцерогеннер болур, олар онкологияның айыылын улгаттырар. Ол чемнер баарны эмин эрттир чүдүрер, дегдириишкиннерни тывылдырар, гормоннарга салдар чедирер, хөөннү болгаш уйгуну баксырадыр. Чок, чаңгыс бутерброд өлүрбес, ынчалза-даа ол аъш-чем анаа хүн бүрүде чаңчыл апаар болза, кандыг-даа кадыкшыл шыдашпас. #кадыкшыл

Эртемденнер ногаан шайның күштүг салдарын ажыткан Ногаан шайның хандызы метаболизмни дүргедедир тускай геннерни идепкейжидер. Түңнелинде хан-дамырга чигир чыылбайн, дораан-на шыңганнарже күш (энергия) бооп шилчий бээр. Оон аңгыда ногаан шай лактатдегидрогеназ деп тускай ферментини катап тургузар – ол сула шимчээшкиннер үезинде сүт кислотазын болбаазырадырынга дузалаар. Ол инсулинге минниишкинни бедидер, шыңган-эъттиң ажылын экижидип, глюкозаның шиңгээдилгезин ийи катап бедидер. Ынчангаш чигирзиг чемге ногаан шай тааржыр. #кадыкшыл #шай #чай

Кетогенниг диета деп адаар (75% үстер, 20% белоктар, 5% углеводтар) нерви клеткаларының идепкейин шапкынчыдарындан аңгыда, мээниң хан эргилдезин элээн күштелдирерин эртемденнер командазы тодараткан. Шак ол арга-дуржулгулганы чорударынга 50-ден 70 харга чедир 11 эки турачы киришкен. Ооң түңнелинде эртемденнер мээниң хан эргилдези 22% экижээн, а нейроннарның өзүлдези, дириг артары болгаш катап тургустунары дээш харыылап турар BDNF — белоктуң деңнели барык 50% өскен дээрзин тодараткан. #кадыкшыл #мозг

*** Белен орук дилевейн, Бергелерден дезип кортпайн, Азып-тенип, алдаза-даа, Бедиктерже үне бээр бис. 29.10.25 #рубаилер #енданбс

Кешью мээниң кадыкшылынга ажыктыг Ол тооруктар Е витамин-биле байлак, ол дээрге күштүг антиоксидант, мээниң клеткаларын оксидтиг үрелиишкинден камгалаарынга дузалаар. Ол тоорукту база-ла магнийниң эки дөзү деп санаар, мээниң кадык ажылдаарынга чугула болгаш чемге хөөннү экижидеринге болгаш дүвүрелдиң болгаш депрессияның им-демдектерин эвээжедиринге дузалап болур. Е витамин когнитивтиг функцияларның кудулаар болгаш Альцгеймер аарыының айыылын эвээжедиринге дузалап болур. #кадыкшыл

Тыква–витаминнер үүжези Ында морковьтан 4-5 катап хөй каротиннер бар. Организмде каротиннер А витаминче шилчиир, ол каракка ажыктыг, ол ышкаш күштүг антиоксидант болур. Тыквада C, E, К витаминнер база В бөлүктүң барык шупту витаминнери бар. Ол калориязы куду болганындан тергиин диеталыг ногаа деп санаттынар крахмал холестерин болгаш хоралыг үстер чок, чигир эвээш, ынчалза-даа чем хайылдырарынга ажыктыг клетчатка хөй. #кадыкшыл

Чаа-Хөл кожуундан бичии ыраажы Сүлде Куулар Абаканга «Культура, уран чүүл, чогаадылга» деп делегей чергелиг мөөрейниң тиилекчизи болган🎼💥💯 Эрткен дыштаныр хүннерде кожа-хелбээ республикага бүгү регионнардан чогаадыкчы бөлүктерни каттыштырган культура уран чүүл чогаадыкчы чорук деп делегей чергелиг мөөрей болган. Бо мөөрейге бичии ыраажы оол Сүлде Куулар жюриниң үнелелин чаалап ап, I-ги чергениң лауреады болган. Өзүп орар артизивиске бо тиилелгези-биле байыр чедирип, моон-даа соңгаар чедиишкиннерни күзедивис.

Кара шоколад кырыырын соңгаарладырынга дузалаар! Узун назылыглар ону бо-ла чиир, чүге дээрге кара шоколадта коллаген тургузуун үрелирин болдурбас болгаш кештиң кырыыр чорудулгазын оожумнадыр компонентилер бар болгай. Ол ышкаш кара шоколадта хан базыышкынын экижидер база янзы-бүрү аарыгларны болдурбас антиоксидантыларның деңнели бедик. Ол кижиниң угаан-медерелин, тура-соруун, кичээнгейин, реакция үезин экижидер. #кадыкшыл #мозг