Ёсць такое выслоўе: літаратуру не намажаш на лусту хлеба, аднак яна — самы трывалы падмурак грамадства. Але так адбываецца, калі кнігі прыходзяць да чытачоў на роднай мове. Мова — магутная сіла, якая згуртоўвае нацыю ў час цяжкіх выпрабаванняў. У другой палове ХІХ стагоддзя ўсё больш літаратараў разумелі гэта. Пераадольваючы шматлікія перашкоды, часам нават не называючы сваіх імёнаў, яны пачыналі пісаць па-беларуску. «Тарас на Парнасе» і «Энеіда навыварат» Надзвычай папулярнай была ананімная сатырычна-гумарыстычная паэма «Тарас на Парнасе»...

Забудьте о единой прямой дороге. Муравский шлях – это была целая сеть маршрутов, извилистых коридоров и степных троп. По ним крымские татары и ногайцы на протяжении веков совершали регулярные набеги на земли Московского государства и Речи Посполитой. В документах XV – XVII веков под этим именем понимают целую систему параллельных путей. Выбор конкретной тропы зависел от времени года, разливов рек, наличия корма для лошадей и, конечно, от военной обстановки – где русские сторожи или где безопаснее пройти...