Орта мектептің 9-сыныбына арналған биология оқулығынан доктор әрі академик Иван Петрович Павловтың (1849-1936) атақты иті туралы бұлдыр есімізде. «Рефлекс», «шарттар», «тәжірибе» және тіпті «фистула» сияқты сөздер еске түседі. Алайда, әрқайсымыз көп жылдар өткен соң, Иван Петровичтің тәжірибелік жануарларға жасаған тәжірибелерінің мәні туралы егжей-тегжейлі айта алмаймыз. Олар медицина мен психологиядағы қандай жаңалықтарға әкелді? Павлов: иттердегі тәжірибелер Ғалым Рязань қаласында дүниеге келген, оның мұражай-пәтері осы күнге дейін орналасқан...

Ежелгі заманнан бастап Еуропаның Балқан түбегін әртүрлі халықтар қоныстанып отырды. Бұл халықтар біртіндеп көбейіп ғана қоймай, Ортағасырларда әртүрлі діндерді ұстанушылар қатарынан табылды. Балқан түбегін ежелгі заманнан бастап ХХ ғасырдың 90 жылдарына дейін әртүрлі мемлекеттердің ықпалында немесе басқаруында болып, алпауыт мемлекеттердің саяси ойындарының алаңына айналған болатын. Бұл жәйт, халықтардың бір-бірімен байланыс жасауына мейлінше кедергі болды. Тіпті, ұқсас славян халықтарының әртүрлі дінді ұстануы, әртүрлі мемлекеттердің қарамағында болуыда өз ықпалын тигізді...