907 жылы Орталық Азияда - Ляо империясын құрып (Ляо - қытайша темір деген мағына береді) Қытай, Корея елдерінің тарихына елеулі түрде әсер еткен қидандар тайпасының мемлекеті чжурчжендердің, Сун, найман-керейт мемлекеттерінің біріккен күшімен 1125 жылы талқандалған бойда, батысқа қарай бассауғалап Жетісуға қоныстанған болатын. Бұл жерде өздерінің Си Ляо (Батыс Темір 1128-1213 жж.) империясы аталған мемлекетін құрып, қидандар мемлекетін қайта қалпына келтіріп, Орталық Азия халықтары тарихында "Қарақытай" атымен енді...

1974 жылы Сиань қаласының маңындағы тау маңында жергілікті шаруа құдық қазу барысында - әлемдік сенсациялық қазынаға тап болған болатын. Әрине, бұл қазына - дәл бағалы тастармен бағаланбаса да тарихи құндылығы жағынан жоғары болды. 2000 жылдай ізделінген Қытайдың тұңғыш императоры Цинь Шихуанди-дің мазары табылды. Мазардың ерекшелігі - Цинь Шихуандидің жерленген жерінің ауқымы мен онда орналасқан 8000 мыңдай күйдірілген топырақтан жасалған жауынгерлердің мүсіні болды. Жауынгерлер - бір-біріне ұқсамайды...

Түрік, түркімен, әзірбайжан, түркомандар және Иранды мекендейтін түркі тілдес халықтардың бастауы Дамыған ортағасырларда Сырдария бойында өз мемлекетін құрып, Жетісудан көшіп келген Оғыздардан бастау алады. Анадолия түбегіндегі түріктер өздерін осы Оғыздардан таратады. Оғыз атауын мағынасын әлікүнге тарихышлар нақты айта алмайды. Бірнеше жорамалдар бар. Ерте ортағасырларда Оғыз атауымен бірнеше тайпалық бірлестіктер өмір сүрген. Біздің Қазақстан жерінде Дамыған ортағасыр кезінде өмір сүрген Оғыз мемлекеті - өздерін Батыс Түрік және Түргештерден тарқатады...