ОТКРЫТИЕ ПАМЯТНИКА БУЯНА-БАДЫРГЫ В С. АЯНГАТЫ
Буян-Бадыргы: «Россия — выбор судьбы для тувинского народа»
Монгуш Буян-Бадыргы родился 25 апреля 1892 года в устье реки Оваалыг-Хемчигеш на левом берегу Улуг-Аянгаты Бээзи кожууна в семье удалого табунщика Монгуша Номчулы. Там находился невысокий холмик, на котором была сооружена святыня аянгатинских монгушей — оваа. Поэтому маленькую речку и назвали Оваалыг-Хемчигеш. На берегу речки стояла священная лиственница — Хам-Дыт (шаман-лиственница). Из рукописи эссе-романа Монгуша Кенин-Лопсана «Буян-Бадыргы». Воспоминания Монгуша Бора-Хоо о Монгуше Буяне-Бадыргы...
"Буян-Бадыргы"
Элээди эр назынындан Эргим тыва чонун баштаан Буян-Бадыргы ноянывыс Буян-кежиин чонга сөңнээн. Хайдып ноян Үгер-Дааның Хайырлааны чаңгыс оглу, Орус, моол дыл тергиин билир, Оккур угаан чаяалгалыг. Тывам Чазаан үндезилээш, Тыва чонну орус чуртка Акы-дуңма доңун шидиир Ак-ла Хаанга угуулгалаан. Делегейни эргий бодаар, Депшилгеже чалгынналган, Мерген, өндүр даргавысты Берге нүгүл киженнепкен. Үжен чылдар хаяазында Үгүлүүттер меге хоптаан. Актыг черге боолатса-даа, Алдар, херээ мөңге арткан. Нина Эртине...