Каратэ – ул кешене физик кенә түгел, рухи йәһәттән дә нығытыуға булышлыҡ иткән спорт төрҙәренең береһе. Ул башта Ҡытайҙа барлыҡҡа килгән һәм артабан Окинава утрауҙарында, Японияла таралған. Рәсәйҙә каратэ менән 1964 йылда Токиола үткәрелгән Олимпия уйындарынан һуң шөғөлләнә башлағандар. Үткән быуаттың 70-се йылдарында иһә был спорт төрө менән Башҡортостанда ла ҡыҙыҡһына башлайҙар. Остаздың рухы – уҡыусыларында Өфө авиация институты уҡытыусыһы, техник фәндәр кандидаты Павел Петров республикала каратэға нигеҙ һалыусы тип иҫәпләнә. 1988 йылда республикала Каратэ шотокан федерацияһы барлыҡҡа килгән. Ошо көндәрҙән алып уға Рөстәм Мәғсүмов етәкселек итә. Ул бер атҡаҙанған спорт мастерын, 15-тән күберәк спорт мастерын, 55-тән ашыу спорт мастерлығына кандидатты һәм биш меңдән ашыу разрядҡа эйә булған спортсыларҙы әҙерләгән. Ярты быуат эсендә Башҡортостанда 30 меңдән ашыу ҡыҙ һәм егет каратэ серҙәрен өйрәнгән, бихисап ярыштарҙа чепиондар, призлы црындар яулағандар әҙерләнгән. Күптән түгел Өфөләге Ә.-З. Вәлиди исемендәге Милли китапханала Рөстәм Мәғсүмов менән Марс Әхмәҙуллиндың “Башҡортостан Республикаһында каратэ” тип исемләнгән китабының исем туйы булды. Әйткәндәй, был китап икенсе тапҡыр баҫылған, төрлө мәғлүмәттәр менән байытылған, тарихи факттар, фотолар өҫтәлгән. – Был идея белем һәм тормош тәжрибәһе тупланғас яҙылды. Үҙебеҙ күнекмәләр үткәрә башлағас, барыһының да ҡайҙан килеп сығыуы, кемдең ойоштороуы тураһында ныҡлап ҡыҙыҡһына башлайбыҙ. Миңә ошо һорауҙарға яуаптар табыуы ҡыҙыҡ ине, – тип һөйләне Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры, Башҡортостандың атҡаҙанған физик культура хеҙмәткәре, Рәсәйҙең хәрби сәнғәт мастеры, 6 дан эйәһе Рөстәм Мәғсүмов. – Мин, әлбиттә, яҙыусы түгел, шулай булыуға ҡарамаҫтан, яратҡан спорт төрөнөң үҫеш тарихын һөйләп бирергә теләнем. Был беҙҙең киләсәк быуындар өсөн кәрәк. Беренсе баҫманан һуң цехтағы коллегалар, тренерҙар, ни өсөн уның тураһында яҙмағанды, ә ни өсөн теге йәки был ваҡиғаны иҫкә төшөрмәгәнде һораша башланы, шуға күрә беҙ баҫманы тулыландырырға ҡарар иттек. Башҡортостанда башҡа спорт төрҙәре буйынса ла китаптар нәшер ителеүен теләр инем. Республикабыҙҙа йөҙҙән ашыу спорт төрө үҫешә, һәр береһендә мөһим кешеләрҙең, мөһим ваҡиғаларҙың барлығына ышанам. “Әгәр беҙ яҙмаһаҡ...” Шуныһы һөйөнөслө: йылдан-йыл каратэ менән шөғөлләнеүселәр һаны. – Тарихта эҙ ҡалдырырға теләйбеҙ, сөнки, әгәр беҙ, ошо биләмәлә йәшәгән кешеләр, тарихты яҙмаһаҡ, башҡа берәү ҙә беҙҙең өсөн быны бер кем дә эшләмәйәсәк, – тине матбуғат сараһында шулай уҡ китаптың икенсе авторы, Башҡортостандың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре, профессор, сәнғәтте өйрәнеү кандидаты Марс Әхмәҙуллин. Сарала шулай уҡ Башҡортостандың Каратэ федерацияһы баш судьяһы Геворг Мкртчян, каратэ һөйөүселәр һәм башҡалар ҡатнашты. Каратэ Рәсәйгә нисек килеп ингән, Башҡортостан Республикаһында нисек барлыҡҡа килгән, кем башлап ебәргән, Бусидо кодексы һәм башҡалар – спорт баҫмаһында ошо барлыҡ һорауҙарға яуаптар табыла. Баҫмала был дисциплинаның төбәктә барлыҡҡа килеү тарихы, уның төп төрҙәре – шотокан һәм сито-рю тураһында мәғлүмәт бар. Спортсыларҙың һәм тренерҙарҙың шәхси архивынан эксклюзив фотолар ҡуйылыуы айырыуса ҡәҙерле. Рөстәм Мәғсүмов “Башҡортостан Республикаһында каратэ” китабының бер нисә данаһын республикабыҙҙың төп китапханаһына тапшырҙы. Ә.-З. Вәлиди исемендәге Милли китапхана директоры урынбаҫары Рәмилә Хәсәнова ла был сараның мөһимлеген һыҙыҡ өҫтөнә алды. – Беҙҙә, республиканың төп китап ғибәҙәтханаһында, спорт баҫмалары менән таныштырыу бик һирәк күренеш, ә бит был өлкә Башҡортостанда төрлө йолаларға һәм геройҙарға бай. Беҙҙең китапханаға төрлө йәштәгеләр йөрөй, был китап та үҙ уҡыусыһын табыр тип ышанам, – тине ул. Бөгөн күптәр каратэ менән шөғөлләнә, төрлө приздар яуланған. Киләсәктә лә был спорты менән шөғөлләнгән спортсылар һаны кәмемәҫ, призлы урындар яулаусылар исеме йәнә тулыланыр, тип ышанабыҙ. ҺҮРӘТТӘРҘӘ: (һулдан уңға) Рөстәм Мәғсүмов, Марс Әхмәҙуллин һәм Геврог Мкртчян; “Башҡортостан Республикаһында каратэ” китабы. Автор фотолары. Геврог МКРТЧЯН, Башҡортостандың Каратэ федерацияһы баш судьяһы: - Биш йәшемдән Әрмәнстанда кикбоксинг менән шөғөлләнә башланым. Өфөгә йәшәргә күсеп килгәс, һары баннерҙы күрҙем. Унда ҙур хәрефтәр менән “КАРАТЭ-ДО” тип яҙылғайны. Был 2001-2002 йылдар ине. Өйгә ҡайтҡас, әсәйем менән атайыма ошо спорт төрө менән шөғөлләнергә теләүем хаҡында әйттем. Был спорт төрө буйынса беренсе миҙалға Борайҙа лайыҡ булдым – унда икенсе урыға сыҡҡан инем. 2005 йылда Учалыла алтын миҙал яуланым.