Башҡортостанда мәҙәниәт тармағы ҙур йәнлелек менән үҫешеүен дауам итә, һәм был төрлө йүнәлештәрҙә сағыла. Үҫеш республика етәкселегенең бында йәшәгән халыҡтарҙың мәҙәниәтен, телен, тарихын һаҡлау һәм өйрәнеүгә етди иғтибар бүлеүенә лә бәйле. Беҙҙә башҡорт һәм бүтән төрлө милләттәрҙең йола, ғөрөф-ғәҙҙәттәрен һаҡлауға, милли үҙаңды үҫтереүгә булышлыҡ иткән тарихи-мәҙәни үҙәктәр эшләй, улар телдәрҙе һаҡлауға, өйрәнеүгә лә, әлбиттә, ярайһы өлөш индерә. Башҡортостанда әлеге көндә 25 шундай үҙәк бар, улар республиканың Халыҡтар дуҫлығы йортоноң филиалы статусын йөрөтә. 2021 йылда ошондай үҙәктәрҙең береһе Туймазы районында асылды. Башҡорт тарихы һәм мәҙәниәте үҙәге был тарафта йәшәгән төньяҡ-көнбайыш башҡорттары өсөн көтөп алынған бүләк булды, тиеү бер ҙә арттырыу булмаҫ. Үҙәк эшенең төп йүнәлештәренең береһе – Ыҡ буйы башҡорттарының тарихын өйрәнеү, мираҫын һаҡлау. Туймазы башҡорттары күңелендә бик күптән яралған рухи ихтыяж – шәжәрәләрен асыҡлау буйынса эш тә әүҙемләшә. Халыҡ нәҫел тамырҙарын барлай, шәжәрәләрен төҙөй, балаларҙа ошо ғәмәлгә ҙур ҡыҙыҡһыныу уяна. Йәш быуын тамырҙары менән ҡыҙыҡһына икән, киләсәк тә бар, тигән һүҙ. Республика етәксеһе Радий Хәбиров ошоға ауаздаш итеп: “Балаларҙа ата-бабаларыбыҙҙан ҡалған мираҫҡа һаҡсыл ҡараш тәрбиәләргә тейешбеҙ”, – тигәйне. Үҙәк Ыҡ буйы башҡорттарының фольклоры, этнографияһы буйынса мәғлүмәттәр йыя, фәнни-методик ҡулланмалар әҙерләй, милли ғөрөф-ғәҙҙәттәрҙе, йолаларҙы һаҡлау мәсьәләләрен хәл итеүҙә ҡатнаша. Бында мөрәжәғәт итеп, райондағы мәҙәниәт ойошмалары хеҙмәткәрҙәре башҡорт тарихына һәм мәҙәниәтенә ҡағылышлы һорауҙар буйынса кәңәш ала, ғөмүмән, был үҙәктең эшмәкәрлеге ул райондың рухи тормошонан айырылмай, уны байытыу, төрләндереү, үҙенсәлекле итеүгә үҙ өлөшөн индерә. Иң мөһиме – башҡорт тарихы һәм мәҙәниәте үҙәге халыҡты туплау, милли үҙаңын уятыу өсөн мөһим эштәр башҡара, яҡташтарында ошо юҫыҡта ҡыҙыҡһыныу уятыуға, өйрәнеүгә этәргес була. Ыҡ буйы башҡорттарының тамырҙары ул халҡыбыҙҙың дөйөм тарихынан айырылғыһыҙ. Тарихи сығанаҡтарҙа Ҡандракүл буйында башҡорт ырыуҙарының йыйыны үтеүе тураһында мәғлүмәттәр бар. Билдәле эпосыбыҙ “Алдар менән Зөһрә”лә ошо тарафтағы ваҡиғалар телгә алына. Бына ошондай бай тарихты белеү, аңлау, өйрәнеүгә этәргес бирә лә инде Туймазылағы милли үҙәк. Гөлмирә БИКБУЛАТОВА, Туймазы башҡорт тарихи-мәҙәни үҙәгенең баш белгесе: – Халҡыбыҙҙың бай мәҙәниәтен күрһәтеү, пропагандалау, тарихҡа ҡыҙыҡһыныу уятыу йәһәтенән әүҙем эшләгән милләттәштәр үҙәк тирәләй тупланып, йолаларыбыҙға, мәҙәниәтебеҙгә арналған мауыҡтырғыс саралар үткәрергә тырышабыҙ, ағинәйҙәр уларҙың уртаһында ҡайнай. Мәктәп уҡыусылары менән дә тығыҙ бәйләнеш булдырғанбыҙ. Ойошма асылғас, нәҫел тарихын асыҡлап, шәжәрәләрен эшләүселәр бермә-бер артты, уҡыусы балалар уларҙы фәнни эш итеп өйрәнә. Был тарафтан яҡташтарға “Без – башҡортлар” ойошмаһының әүҙем ағзаһы, белемле һәм талантлы Альберт Исмаил ныҡ ярҙам итә. Үҙебеҙҙең ҡаҙанда ҡайнап ҡына ятмайбыҙ, Мәҙәниәт министрлығы йәлеп итеүе буйынса сит өлкәләрҙәге милләттәштәр янына барып, оҫталыҡ дәрестәре бирәбеҙ, үҙебеҙ ҙә тәжрибә туплайбыҙ. Ғөмүмән әйткәндә, Туймазылағы үҙәгебеҙ был яҡ төбәк халҡына асылын аңлау, уға ҡайтыу, тарихын, тамырҙарын белеү өсөн ҙур мәртәбә. Һүрәттәрҙә: үҙәк эшендә өлкәндәр генә түгел, балалар ҙа ихлас ҡатнаша; баш белгес Гөлмирә Бикбулатова (фотолар Туймазы башҡорт тарихи-мәҙәни үҙәге төркөмөнән алынды).