Халҡыбыҙың милли ризығы ҡымыҙҙы республиканың һәр районында осратырға мөмкин, әммә яңы ғына һауылған һаумал ҡымыҙҙы, ай–һай Әбйәлил районынан башҡа урында осратырмын тимә. Уныһын да Гүзәлиә Сабитованың ҡымыҙ йәйләүендә. Гүзәлиә менән Марат Сабитовтар Ҡужан һәм Дауыт ауылдары араһында үҙҙәренең ҡымыҙ фермаһын төҙөгән. Юл ыңғайы булғас, һатып алыусыларға ла рәхәт, теләгән саҡтарында боролоп, шифалы эсемлекте алып китә. Шуға күрә Сабитовтарға көндәлек ҡымыҙҙы ҡайҙалыр алып йөрөргә кәрәкмәй, күп осраҡта етештергән ризыҡ көнәнә етмәй ҙә ҡала. Быйыл уңған ғаиләгә улдары Ислам, Сабит һәм Хәниф тә ҡушылған, улар йылҡы көтә. Көндәлек эш хаҡы ла түләнә, быйыл улдарына ышанып, көтөүсе ялламағандар. Беҙ барғанда өс егет йылҡыларҙы ҡыуып алып килеп, киләһе һауымға индерергә әҙерләнә ине. Төп көс әле Исламға төшә, уға ҡустыһы Сабит ярҙамлаша, ә бына Хәниф әлегә йорт кәзәләрен ҡарай. Ферма янында бер нисә кәзә лә аҫрала. Сабитовтарҙың бер–береһе менән танышыуҙарында ла Марат Әхәт улының атҡа ҡарата ҡыҙыҡһыныуы сәбәпсе. Асҡар егетенең Самира исемле бейәһе була, киләсәктә йылҡы үрсетеү теләге менән янған егет Рауил ауылында эш сәфәре менән барғанда, бер ҡапҡа алдында көр генә бейәнең көйшәп тороуын күрә лә, малҡайҙы һатмайҙармы икән тип, йорт хужаһын күрергә тигән ниәт менән уларға инә. Ҡапҡаны асып үткәс тә, һарай яғындағы бесәнлектә әсәһе менән ҡыҙҙың кәбән яһауын күреп, улар янына барып, ярҙам кәрәкмәйме, тип һораша. “Бигерәк яҡшы булыр ине, хужа өйҙә юҡ”, – тигән яуапты ишеткәс, ең һыҙғанып аҫтан кәбән осона бесән һырғытырға тотона. Ҡапыл абайлап ҡараһа: кәбән өҫтөндә матур ғына йәш ҡыҙ тормаһынмы! Егеттең йөрәге кинәт һулҡылдап алғандай була, маңлайынан бөрсөкләп тирҙәр аға башлай. Һуңғы һәнәкте ырғытып, ҡыҙҙың оҫта ғына итеп кәбән ослауын бер аҙ күҙәтеп торғандан һуң: “Был ҡыҙ минеке булырға тейеш” тигән уй күңеленә инеп тә ултыра. Артабан ҡыҙҙы нисек итеп кәбән башынан төшөргәнен, йортҡа ни өсөн килеп ингәнен дә иҫләмәй, тиҙерәк дуҫтары янына йүгерә. Бер күреүҙән ғашиҡ булған егет ҡыҙҙың ҡайҙа эшләүен белгәс тә, уның менән танышырға бара. Йәштәр бер аҙ дуҫлашып йөрөгәндән һуң 2012 йылда ғаилә ҡора. — Ысынлап та, Самира янына иш булһын тип, бейә һатығыҙ тип, мине кәләш итеп алырға булған кейәүҙәренә атайым менән әсәйем тап шул бейәне - Йондоҙҙо бүләк итте. Ошо ике баш малдан беҙҙең йылҡы үрсетеү эше башланды, – тип хәтерләй Гүзәлиә Ғәҙел ҡыҙы. — Артабан туй аҡсаһына тағы бер ат алырға булдыҡ, унан машинаны атҡа алмаштырҙыҡ. Мин мәктәптә уҡытыусы булып эшләй инем, уйлаштыҡ та крәҫтиән (фермер) хужалығы астыҡ. Бер ниндәй ҙә дәүләт ярҙамы алманыҡ, барыһы ла үҙ көсөбөҙ менән булдырылған. Йыл артынан йыл үтә. Сабитовтар хуҗалығында йылҡылар һаны арта бара. Бөгөн фермер хужалығында бер нисә өйөр бар, шуларҙың 19-ы – һауын бейәләре. Улар 62 гектар майҙанды ҡуртымға алған, йылҡылар даими рәүештә күҙәтеү аҫтында, барыһы ла тамғалы, чиптар ҡуйылған. Әле хужалар ныҡлы база төҙөү менән шөғөлләнә, элекке кәртә урынына яңыһын төҙөү эше башланған. Киләсәккә бер генә ниәттәре – йылҡылар һанын тағы ла арттырыу. Бөгөн Сабитовтар хужалығында 60 литр тирәһе шифалы эсемлек яһала. Ҡымыҙ бар санитар талаптарға ярашлы, махсус бүлмәлә бешелә. Көбөләргә һалынған бейә һөтөн хужабикә үҙе генә бешә, шуға күрә уларҙың ҡымыҙы татлы һәм тәмле. Көбөнө даими рәүештә ыҫлап торалар, клиенттарҙың һорауы буйынса ғына ҡайһы саҡта сейә япрағы ҡушыла, әммә Сабитовтар элекке ата–бабаларҙың йолаһына тоғро ҡалып, ҡымыҙҙы традицион эшләү яғында. Һуңғы ваҡытта төрлө күргәҙмәләрҙә сейәле, ҡаҙылы, еләкле һәм башҡа төрлө ҡымыҙҙың урын алыуына улар йылмайып ҡына ҡарай, “килештерәләр, үҙҙәре белә”, тип кенә яуапланы һорауыма Сабитовтар. Ҡымыҙ – элек–электән тик ыҫланып ҡына эшләнә, уныһы ла санитар талаптарҙан сығып уйланылған. “Ҡымыҙ кешегә сихәт һәм дауа булһын, һатып алыусылар уның шифаһын тойһон”, – тигән уй-ниәттән сығып етештерәбеҙ. Ә башҡалар өсөн яуап бирә алмайбыҙ. Беҙҙең ҡымыҙға бер ниндәй ҡушылмалар, һөт тә, һыу ҙа өҫтәлмәй. Ана, үҙегеҙ күрәһегеҙ, машиналар килеп тора, китеп тора. Барыһы ла ҡымыҙ алыр өсөн борола. Бына инде һеҙҙең һорауға яуап”, – ти Марат Әхәт улы. Әгәр ҙә Әбйәлил тарафтарына юл төшһә, Мотлаҡ Сабитовтарҙың ҡымыҙ фермаһына инеп сығығыҙ. Автор фотолары