Па народных прыметах 21 ліпеня (8 ліпеня па старому стылю), надыходзіць Пракоп-жнец, а разам з ім і самая гарачая пара – жніво. «Ліпень косіць і жне, спаць не дае!» Лічылася, што лета ўваходзіць у гарачы ўзрост, самы час ладзіць Зажынкі.
Продкі адводзілі Зажынкам вельмі важную ролю. Лічылася, як пройдуць Зажынкі, такім і будзе ўвесь ураджай. Таму да гэтай урачыстасці добра рыхтаваліся. Напярэдадні прыбіралі дом, засцілалі стол чыстым палатном, ладзілі святочны пачастунак.
На наступны дзень адпраўляліся ў поле. Па народных павер’ях, першыя каласы жніцы скручвалі і затыкалі за пояс, каб не хварэла спіна і не было ламоты ў паясніцы. Першы сноп давалі гаспадару, які падкідваў яго ўверх. Лічылася, чым вышэй – тым больш добры будзе ўвесь ураджай. Збожжа першага снапа таксама лічылася вельмі карысным.
Ой, рада, рада шэра перапёлка,Што лета даждала, рада, рада,Ой, рада, рада наша гаспадынька,Што жыта пажала, рада, рада...
***
Жала я ды жыцечка пры дарозе,Павесіла калысачку на бярозе.Вісі, вісі, калысачка, не хітаніся,Спі, мая дзіцяначка, не прачніся.Жала я ды жыцечка пры даліне,Павесіла калысачку на каліне,Вісі, мая калысачка, не цяніся,Спі, мая дзіцятачка, не павярніся.
Паводле павер’яў, дзякуючы правядзенню абраду Зажынак каласы хлеба цяжэлі, а зямля станавілася больш урадлівай. Зажынкі адзначалі ўсёй вёскай – з танцамі, песнямі, прыпеўкамі, якія былі прысвечаны цяжкай сялянскай працы і працавітасці хлебаробаў.
Жала, жала да вечара,Баліць мая сярэдзіна,Я й жала, не ляжала,За дзень капы не нажала,Я й думала тры капы,Аглянуся – от тры снапы.
Цікавае павер’е: лічылася, што ў гэты дзень на палях з’яўляецца камаха (так называлі чарвяка-шкодніка). Казалі, што яна звіваецца ў клубок, які катаецца па зямлі. Калі такі клубок трапіцца чалавеку пад ногі – гэта прадвесціць яму дабрабыт на цэлы год. Таму некаторыя людзі спецыяльна выходзілі ў поле – пашукаць камаху.
А ўвечары кожная сям’я збіралася на святочную вячэру. На стале абавязкова была ежа, прынесеная з поля. Таксама кожная гаспадыня брала з поля ў хату невялічкі снапок, які ўпрыгожвалі кветкамі і стужкамі і ставілі ў «чырвоным» куце.
Закаціся, жаркае сонейка,За шэры бор.А мы пойдзем вячэраціУ багаты двор.У багатым дварэ –Пірагі на стале.