Các thương hiệu xe điện Trung Quốc đang đổ bộ vào thị trường Việt Nam, dù còn thiếu hạ tầng trạm sạc. Tuy nhiên, thị trường ô tô Việt Nam không dễ dàng để các mẫu xe này nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần.
Theo kênh mua bán ô tô DailyXe, Kể từ năm 2023, Việt Nam đã chứng kiến sự xâm nhập mạnh mẽ của ô tô điện Trung Quốc. Trong vòng 12 tháng qua, có đến 5 thương hiệu ô tô điện Trung Quốc đã vào thị trường, bao phủ các phân khúc từ xe mini đến SUV và MPV.
So với thị trường Trung Quốc với 1,3 tỷ dân, thị trường Việt Nam nhỏ hơn với hơn 100 triệu dân, nhưng đầy tiềm năng. Trong bối cảnh xe điện Trung Quốc bị đánh thuế cao tại châu Âu và Mỹ, việc chọn Việt Nam làm cứ điểm sản xuất tương lai là một bước đi chiến lược của các hãng xe này.
Tuy nhiên, xe điện Trung Quốc sẽ gặp nhiều thách thức và không dễ dàng chinh phục người dùng Việt Nam.
Theo DailyXe, PGS.TS Đàm Hoàng Phúc, Giám đốc Chương trình kỹ thuật ô tô tại Trường Cơ khí, Đại học Bách Khoa Hà Nội, đã chia sẻ ý kiến về tình hình này.
Hiện nay, VinFast là thương hiệu xe điện Việt Nam duy nhất đã đầu tư vào hệ thống mạng lưới trạm sạc trải dài khắp cả nước với khoảng 160.000 cổng sạc các loại (30kW, 60kW, 150kW và 250kW). VinFast còn sở hữu mạng lưới xưởng dịch vụ và hệ thống bán hàng rộng khắp Việt Nam, điều mà các thương hiệu ô tô điện Trung Quốc khó có thể làm được.
Tại cuộc họp Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2023 của Vingroup, CEO VinFast, ông Phạm Nhật Vượng, chia sẻ rằng: "Sau 10 năm nữa, chúng tôi mới chia sẻ trạm sạc VinFast cho các hãng dùng chung". VinFast hiện muốn độc quyền trạm sạc tại Việt Nam để thúc đẩy doanh số và phổ biến các dòng xe điện của mình.
PGS. TS Đàm Hoàng Phúc chia sẻ với DailyXe rằng: "Trong tương lai, trạm sạc sẽ trở thành một loại hình dịch vụ riêng, độc lập và không gắn liền với việc bán xe điện. Do đó, các hãng ô tô điện Trung Quốc cần phải có chiến lược kết hợp với các đối tác khác hoặc tự đầu tư trạm sạc".
Không giải quyết được vấn đề trạm sạc sẽ là một bất lợi lớn cho ô tô điện Trung Quốc.
Tham khảo thêm Cách nhận biết dấu hiệu trong xăng có nước để chạy xe an toàn
Hiện nay, câu hỏi "sạc như thế nào, sạc ở đâu" là vấn đề sống còn của các thương hiệu xe điện tại Việt Nam. Các hãng xe điện nước ngoài thường phải sử dụng hệ thống sạc công cộng của bên thứ ba như Eboost, Charge+, EV One, EverCharge, EVN, DatCharge, Rabbit EVC, Porsche, VuPhong Energy... Tuy nhiên, số lượng trạm sạc của các bên này chỉ là vài trăm, chưa thể so sánh với sự tiện ích và mật độ dày đặc của VinFast.
Để đạt được sự phủ sóng rộng rãi như VinFast, các công ty cung cấp dịch vụ sạc xe điện cần nhiều năm và nguồn vốn lớn. Điều này khiến các hãng xe điện Trung Quốc khó có thể nhanh chóng vượt qua VinFast trong lĩnh vực này.
Hiện nay, xu hướng phổ biến của các thương hiệu xe điện Trung Quốc là liên doanh với các công ty tại Việt Nam để triển khai chiến lược toàn diện từ sản xuất đến phân phối. Ví dụ, Liên doanh SGMW (General Motors - SAIC Motor - Wuling Motors) hợp tác với TMT Motor; Chery liên doanh với Tập đoàn Geleximco; BYD hợp tác với Tập đoàn Gelex. Đồng thời, các thương hiệu này còn bắt tay với các nhà phân phối lớn tại Việt Nam để xây dựng hệ thống đại lý.
Hai thương hiệu Omoda và Jaecoo của Chery vừa thông báo kế hoạch mở 20 đại lý vào năm 2024 và đặt mục tiêu tăng lên 30 đại lý vào năm 2025. BYD cũng cho biết sẽ có 12 đại lý trong năm nay. Tuy nhiên, con số này vẫn còn khá khiêm tốn so với 91 đại lý của VinFast và so với các hãng xe xăng với số lượng đại lý lên đến hàng nghìn.
Tuy nhiên, việc hợp tác không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Ví dụ, vào tháng 5, New Energy Holdings (NEH), công ty con của Tasco Auto, đã bất ngờ tuyên bố dừng hợp tác phân phối xe BYD. Trước đó, BYD cũng thông báo tạm ngừng kế hoạch xây dựng nhà máy tại Phú Thọ.
PGS. TS Đàm Hoàng Phúc nhận định: "Ngoài trạm sạc, bất kỳ thương hiệu ô tô điện nào muốn vào thị trường Việt Nam và tồn tại lâu dài cần phải xây dựng hệ thống xưởng dịch vụ và mạng lưới bán hàng rộng khắp trên toàn quốc. Thị trường xe điện đang trong giai đoạn đầu phát triển, các đối tác liên doanh cần có niềm tin và hợp tác chặt chẽ. Nếu chỉ có cái nhìn ngắn hạn, không đầu tư bài bản mà chỉ tập trung vào doanh thu, thì rất dễ thất bại."
Đối với người tiêu dùng Việt Nam, các loại xe đến từ Trung Quốc từ trước đến nay thường được biết đến với giá rất rẻ. Tuy nhiên, trong tương lai gần, giá xe điện Trung Quốc có thể sẽ không còn rẻ như kỳ vọng.
Hiện tại, các mẫu xe điện Trung Quốc dự kiến mở bán ở Việt Nam đều được nhập khẩu nguyên chiếc. Tuy nhiên, thuế nhập khẩu ô tô từ Trung Quốc vào Việt Nam hiện ở mức từ 47-70%, là một thách thức lớn. Trong khi đó, thuế nhập khẩu ô tô từ các quốc gia ASEAN vào Việt Nam đã giảm xuống 0% từ năm 2018. Để cạnh tranh, các mẫu xe Trung Quốc có thể phải đi qua nước thứ ba như Thái Lan hoặc Indonesia. Đây là lý do khiến trong tương lai, xu hướng đặt nhà máy sản xuất tại Việt Nam sẽ trở thành ưu tiên hàng đầu của các hãng xe Trung Quốc.
Xem thêm Hướng dẫn cách lái xe số tự động dành cho người mới tập lái
Ngoài ra, do cơ cấu sản phẩm, hầu hết các mẫu xe Trung Quốc gần đây vào Việt Nam đều thuộc phân khúc trung bình hoặc cao cấp. Giá xe thường dao động từ 700-900 triệu đồng, thậm chí có mẫu Lynk & Co có giá lên đến hàng tỷ đồng. Các hãng xe Trung Quốc dường như đang muốn thay đổi hình ảnh thương hiệu trong mắt người tiêu dùng Việt bằng cách mang đến các mẫu xe chất lượng cao, công nghệ hiện đại, thay vì tập trung vào phân khúc bình dân giá rẻ như cách đây 20 năm. Do đó, giá xe sẽ cao hơn so với kỳ vọng của người dùng Việt.
"Do định kiến thương hiệu, tâm lý người Việt Nam hiện đang ưa chuộng xe Mỹ, xe Nhật và chưa đánh giá cao xe Trung Quốc. Các thương hiệu ô tô điện Trung Quốc sẽ phải cải thiện hình ảnh bằng chất lượng sản phẩm và các chế độ hậu mãi thì mới có cửa tồn tại ở Việt Nam," PGS. TS Đàm Hoàng Phúc nhận định.
Cho đến nay, các mẫu xe xăng Trung Quốc đã có mặt tại Việt Nam vẫn chưa gặt hái được thành công. Trong khi đó, mẫu xe điện Trung Quốc đầu tiên sớm bán thương mại tại Việt Nam là Wuling cũng đang ở tình trạng doanh số kém. Trong năm 2023, mẫu xe này chỉ bán được gần 600 chiếc, đạt 12% mục tiêu ban đầu.