Սիրելի Արմենուհի
Ուրախ եմ ստանալ ձեր նամակը և որոշ տեղեկություններ ունենալ ձեր կյանքի և ձեր թույլ կողմի մասին:
Տեսնում եմ, ճակատագիրը ձեզ այքան էլ չի ժպտացել, ինչպես և ինձ։ Եթե երկար ամուսնական կյանքը կարելի է ճակատագիր անվանել։
Մխիթարությունն այն է, որ մենք երկուսս էլ մեր գործերն ունեինք, և վայելում էինք բոլորի հարգանքը որպես մասնագետ, և որ դուք ունեք սիրելի զավակներ և թոռներ, ես ունեմ եղբորորդիներ իրենց ընտանիքներով,ովքեր հոգեհարազատ են մեզ։Թող նրանք երջանիկ և հաջողակ լինեն:Տարօրինակ է, որ դուք չգիտեիք, որ ես եղբայր և քույր ունեմ։Ես համոզված էի, որ հայրս եղբորը գրել է իր ընտանիքի մասին ամեն ինչ։Անցյալ տարի գրել էի մեր նախնիների՝ Արսլանյանների մասին, որը Կարինեի հետ ուղարկել եմ ԱՄՆ՝ «Նոր Մալաթիա» ամսագրում տպագրելու համար,որը հրատարակել է «Մալաթիայի Կրթական ընկերությունը»:Նոր Մալաթիայի հիմնադրումից անցել է 70 տարի, որի հիմնադիրը հայրս էր։
Այս տարեդարձի կապակցությամբ գրել եմ հոդվածը։Բայց Կարինեն, ի ցավս ինձ, ասաց, որ այս ամսագիրը հիմա չի տպագրվում։Հոդվածում ես տվել եմ տեղեկություններ Մ. Արսլանյանի նախնիների մասին։Ես գրել եմ, թե ինչ նշանավոր մարդիկ են նրանք և թե ինչ օգտակար գործունեություն են ծավալել Մալաթիայում։Բացի հորիցս ստացած տեղեկություններից, ես ևս մի այլ տեղեկություն եմ ավելացրել Ա. Ալփոիաջյանի կապիտալ աշխատանքից։
«Պատմություն Մալաթիայի» (15 օպջ)։ Այս գրքում կան մեր պապերի՝ Գրիգոր-աղայի, և նրա որդու ՝ Արություն էֆեդի և հոր լուսանկարները։Մեր հոր պապը` Գրիգոր-աղան, լինելով Մալաթիայի պաշտպաններից մեկը , 18-ի ջարդի ժամանակ զոհվել է կռվում:Մեր Արություն պապը օդաչու էր, Մալաթիայի գավառի հարկայինի պետն էր։Նա սպանվել է ավելի ուշ՝ Ցեղասպանության տարում, 1915 թ.-ին։
Մեր տատիկը՝ Թուրֆանդան ծնվել է Խարբերդում (քաղաք Հին Հայաստանում, այժմ՝ Թուրքիայում):Նրան և իր փոքրիկ որդուն՝ Գրիգորին, փախստականների ամբոխով աքսորում են Մալաթիայից,որտեղ էլ ճանապարհին մահանում է։ Զարուհուն և Արմենուհուն գողացել են թուրքերը։Արմենուհին շուտով մահացավ։Զարուհին դարձել է Բեսնի քաղաքի ( Մալաթիայից ոչ հեռու,հարավում) Շեիխի կին։Նրա ամուսնական կյանքը, թերևս, այնքան էլ տրոպիկական չէր։Նա փոխեց իր կրոնը և երկար կյանք ունեցավ։60-ականներին իմացանք, որ նրա որդիներից մեկը Բեսնիի գյուղապետն է։ Մյուս որդին թուրքական խորհրդարանի (MejIts) անդամ էր, իսկ դուստրը՝ Ստամբուլում հայտնի ճարտարապետ։ Սա այն ամենն է, ինչ ես գիտեմ մեր ընտանիքի մելամաղձոտ անցյալի մասին:
Մեր հայրերի ավագ քույրը՝ Նարթուհին, ով նույնպես կորցրել է ամուսնուն 1915 թվականին, Զարուհու օգնությամբ կարողացել է ողջ մնալ և իր երկու որդիների հետ 1929 թվականին եկել Նոր Մալաթիա։ Նա մահացել է 1966 թ.:
Անհնար է ամեն ինչի մասին գրել մեկ նամակում։ Խոստանում եմ հաջորդ նամակում գրել ամենաերիտասարդ սերնդի մասին։ Ափսոս, որ Եվրոպայում ճամփորդության մեջ չես այցելել Հայաստան։ Այնտեղ դուք կարող եք մանրամասնորեն իմանալ մեր մասին ամեն ինչ:Դա ինձ համար պատիվ է,որ հին Հայաստանը քո սրտին մոտ է` քո ծնողների հայրենիքին(ի դեպ, չգիտեմ, թե որտեղ է ծնվել մայրդ և երբ է նա եկել ԱՄՆ):
Ձեզ եմ ուղարկում հայրիկիս լուսանկարը՝ իր եղբոր՝ Խորենի և քրոջ՝ Նարտուհու հետ մանկության տարիներին։Այնտեղ ամենահմայիչը Խորենն է։Ուղարկում եմ Գրիգոր-աղայի (քրոջ ամուսնու և որդու հետ) և Արություն պապի լուսանկարները։ Նա ազնվական ու խելացի դեմք ուներ։Մենք այլ լուսանկար չունենք այդ հեռավոր անցյալից:
Հիմա իմ ծնողների մասին։Հայրս ծնվել է 1887թ.-ին, ավարտել է Խարբերդի հայտնի «Եփրատ քոլեջը», այնուհետև Ալեքսանդրիայի (Եգիպտոս) Ամերիկյան համալսարանը, 1909 թվականին մեկնել է ԱՄՆ և այնտեղ կանչել իր եղբորը՝ Խորենին, այս կերպ նրանք երկուսն էլ փրկվեցին ցեղասպանությունից:
1915 թվականին հայրս դառնում է զորավար Անդրանիկի բանակի կամավորը և գնում թուրքերի դեմ կռվելու։ Նրանք հասան Բիթլիս, հետո ուշ Անդրանիկի զորքը ցրվեց։ Հայրս որոշեց վերադառնալ ԱՄՆ, բայց ծանոթացավ մորս՝ Անուշի հետ, և նրանք ամուսնացան։
Մայրս ծնվել է Ալեքսանդրապոլում (Խորհրդային տարիներին՝ Լենինական, այժմ՝ Գյումրի) 1900թ.-ին։
1903 թվականին ծնողները տեղափոխվել են Ռոստով (Ռուսաստան)։ 1914 թվականին նրա հայրը նոր աշխատանք է ստացել Խարկովում (Ռուսաստան): Տատիկս (մայրիկիս կողմից) Շուշանիկ Կուրգինյանը հայտնի հայ բանաստեղծուհի է։ Ափսոս, որ հայերեն չես կարդում։ Ես ձեզ կուղարկեի նրա բանաստեղծությունների գրքերից մեկը։
Մայրս սովորել է Խարկովի համալսարանում։ Հեղափոխությունից հետո (1917 թ.) Խորհրդային Հայաստանի կառավարության համար 1 ղեկավարը։ 1920թ․-ին Մյասնիկյանը նրանց հրավիրեց Հայաստան։ Նրանց հետ եկավ նաև հայրս։
Հայրս սկզբում աշխատում էր ԱմերԿոմում, ամերիկյան գրասենյակում, հետո «Մալաթիայի կրթական ընկերություն»-ում։Հետո նրան հանձնարարեցին լինել ղեկավար Նոր Մալաթիայում, որը գտնվում էր Երևանից ոչ հեռու։Երբ եկավ Ստալինի ժամանակը, նա ստիպված էր թողնել այդ պաշտոնը և սկսեց աշխատել առևտրի գրասենյակներում։ Մահացել է 1968 թվականին։ Մայրս ամբողջ կյանքում ռուսաց լեզու և գրականություն է դասավանդել Երևանի դպրոցներում։ Նա մահացել է 1981 թ.-ին։
Հիմա Նաջայյանների մասին։Նարտուհի մորաքրոջ ամուսնու անունը Պետրակ էր։ Ունեցել է երկու որդի՝ Հայկը և Զավենը։ Հիմա նրանք ողջ չեն։ Ամուսինն ու դուստրը մահացել են 1915թ.-ին: Հակոբը ինժեներ էր, շինարարական բաժնի վարիչ: Այժմ այդ գործում նրան փոխարինել է կրտսեր որդին՝ Պերճը։ Հայկի ավագ որդին՝ Պետրակը (Պետիկ) նույնպես ինժեներ է։ Նա շատ տաղանդավոր մարդ է, բազմաթիվ հայտնագործությունների հեղինակ։Նրանք ունեին քույր՝ Պերճուհին։ Նրանք բոլորն էլ ամուսնացած են, ունեն երեխաներ։
Զավենն ուներ 3 որդի։ Այժմ նրանք ապրում են ԱՄՆ-ում՝ մոր՝ Արևիկի հետ։
Ահա իմացեք նրանց հասցեն և հեռախոսահամարը:
Պետիկի հասցե՝ Հայաստանի Հանրապետություն,
Երևան, Բարբիուսի 28 շ., բն.15։
Արմենուհի ջան, ես քեզ Արմինե չեմ կարող անվանել, որովհետև այստեղ տղամարդկանց են այդպես ասում, իսկ մենք Արմիկ ենք ասում: Ուստի ես ձեզ այդպես կդիմեմ։ Այս նամակը, որը գրված է ռուսերեն, կտամ թարգմանելու իմ եղբորորդու՝ Գոգայի կնոջը՝ Նորային։ Նա անգլերեն լեզվի ուսուցչուհի է։
Ես կարողանում եմ կարդալ անգլերեն և խոսել, մի քիչ, բայց ինձ համար դժվար է անգլերենով այդքան երկար նամակ գրել: Առաջին նամակը թարգմանել է Կարինեն։ Իմ թարգմանված նամակները չեն կարող լինել այնքան զգացմունքային և հուզիչ, որքան հայերեն կամ ռուսերեն գրված տարբերակը: Բայց ի՞նչ կարող եմ անել։ Ամենահիասքանչն այն է, որ մենք միմյանց հետ կարող ենք կապվել այս կերպ:
Համբուրում եմ քեզ:Իմ լավագույն մաղթանքները ձեզ և ձեր ընտանիքի մնացած անդամներին այնտեղ: Քեզ ,ավագ քույր Մարգոյին և նրա հարազատներին։