Әле үҫентеләр һатып алыу осоро бара. Һауа торошо арҡаһында быйыл ағас ултыртыу мәле лә бер аҙ кисектерелеп тора. Баҙарҙағы тәҡдимдәрҙән күҙҙәр ҡамаша. Машина-машина сығарып һаталар. Тик күпселек осраҡта беҙ оҙон телле һатыусыныҡын һайлайбыҙ һәм йыш ҡына алданабыҙ. Ҡыҙыл һәм ҡара ҡарағат, крыжовник, ҡурай еләге, баҡса еләген баҡсасылар билдәһеҙ етештереүселәрҙән алып, йыш ҡына ауырыуҙар менән зарарланған үҫентеләр ултырта, һөҙөмтәлә үҙен кәм тигәндә өс йылға мул уңыштан мәхрүм итә. Бындай хәл булмаһын өсөн, тәү сиратта үҫентеләрҙе ышаныслы етештереүсенән алырға кәрәк. Иң һәйбәте – беҙҙең ерлектә үҫтерелгәндәргә өҫтөнлөк бирергә. Шул саҡта үҫентеләр тиҙ ерегеп китеп, ауырыуҙарға бирешмәй, тиҙерәк уңыш бирә башлаясаҡ. Ағастар алырға кәрәк булһа, тәүҙә һеҙгә ниндәй сорт кәрәклеген алдан уҡып белегеҙ. Районға ҡулайлаштырылған сорттарға өҫтөнлөк бирегеҙ. Шул саҡта ҡарағатта бөрө талпандары, фитофтороз, япраҡ ауырыуҙары булмаҫ. Үҫентеләрҙе йә көҙ япраҡтар ҡойолғас, йә яҙ бөрөләнгәс, япраҡ ярғанға тиклем алырға кәрәк. Һайланған ҡыуаҡты йә ағасты ентекләп ҡарап сығығыҙ. Һау үҫентенең ҡайыры ялтырап торорға, йәнселмәгән булырға тейеш. Ботаҡтарының береһе булһа ла кипкән икән, был үҫентенән баш тартығыҙ. Бөрөләре һау, кипмәгән булһын. Әгәр үҫенте япраҡ ярған икән, япраҡтарына иғтибар итегеҙ. Япраҡтарында таптар, башҡа төҫтәр, ау һәм башҡа сит әйберҙәр булмаһын. Ағасты ултыртҡанда уның осон саҡ ҡына киҫергә кәңәш итәләр. Шуға һатыусының рөхсәте менән тамыр осон ҡырҡып ҡарағыҙ. Әгәр тамырҙа бүрткән урындар, төҫөн үҙгәрткән ерҙәр бар икән, тимәк, был үҫенте һеҙҙеке түгел. Үҫентеләрҙе һайлау бер, алып килеп ултыртҡан ерҙең сифаты – икенсе мәсьәлә. Ерҙең сифаты уларға ҙур йоғонто яһай. Әсе ерҙе эзбизләмәйенсә еләкле культураларҙы ултыртыу һөҙөмтәһеҙ буласаҡ. Баҡсағыҙҙа ер уңдырышһыҙ, ауыр икән, үҫентеләрҙе ултыртыр алдынан бер ай самаһы алдан минераль һәм органик ашламалар индерергә һәм ҡом алып килергә кәрәк. Баҡса схемаһын алдан уйлау хәйерле, әлбиттә. Бер-береһенә яҡын туған булған үҫентеләрҙе эргәләш ултыртырға кәңәш ителмәй; ҡарағат менән крыжовник, ҡурай еләге менән баҡса еләге. Ә бына алмағас менән ҡурай еләге бер-береһенә, киреһенсә, ярҙам итә. Уларҙы эргәләш ултыртҡан хәлдә, мул уңышҡа өмөт итергә була. Үҫентеләр араһында һауа һәйбәт йөрөргә, ҡояш нурҙары иркен үтеп инергә тейеш. Инфографика: “Россельхозцентр”. Фото: Гөлнара Күсәрбаева.