Апрель башында Бөтә донъяла аутизм проблемаһы тураһында мәғлүмәт таратыу көнө үтте. Маҡсаты – дауалап булмай торған сиргә дусар кешеләргә ярҙам итеү кәрәклеген һыҙыҡ өҫтөнә алыу, уларҙың тормош кимәлен яҡшыртыу. Аутизм менән яфаланған балалар һаны бөтә донъяла арта бара, был ғаилә, йәмғиәт өсөн бик ҙур ауыр эҙемтәләргә эйә. Аутизм – нервы системаһы үҫешендә даими боҙолош процесы, ул тәүге өс йылда күҙәтелә һәм кешенең енесенә, расаһына йәки социаль-иҡтисади статусына бәйле түгел. Зәңгәр төҫ – аутизм билдәһе. Традиция буйынса ауырыуҙарға иғтибар йәлеп итеү өсөн бөтә донъяла 2 апрель көнө биналарҙа зәңгәр ут ҡабыҙыла. Аутизмға дусар кешеләр араһында үҙенсәлекле таланттарға һәм иҫ киткес ныҡ хәтергә эйә булғандар бар. Бөтә донъя һаулыҡ һаҡлау ойошмаһының һуңғы мәғлүмәттәренә ҡарағанда, донъяла һәр 160 баланың береһенә аутистик спектр тайпылышы тигән диагноз ҡуйыла. Ауырыуҙарҙың уртаса йәш оҙайлығы 36 йәш тәшкил итә. Аутизм билдәләрен өс айлыҡ балала уҡ һиҙемләргә мөмкин, әммә бындай иртә осорҙа бер табип та теүәл диагноз ҡуя алмай. Бала тиҫтерҙәренән нығыраҡ айырыла башлағас ҡына аныҡ диагноз ҡуйыла. Ата-әсә балаһының бер кем менән уйнамауын, һөйләшмәүен, яңы урындан хәүефләнеүен күреп, үҙе хафалана башлай. Бала күҙгә-күҙ ҡарап һөйләшмәй, үҙен кеше ашаһынан ҡараған төҫлө тота. Ғәҙәттә, ата-әсә баланың ишетмәүенә зарлана. Ғәмәлдә иһә ул бик яҡшы ишетә, тик уның аңы үҙ донъяһында йәшәй, тышҡы ҡуҙғытҡыстарға иғтибар итмәй, хис-тойғоларын күрһәтә, аңлата белмәй. Телмәр үҫеше үҙенсәлекле. Бик һуң һөйләшә башлайҙар, ҡайһы саҡта алты-һигеҙ йәштә генә телдәре асылыуы, хатта бөтөнләй һөйләшмәүҙәре лә мөмкин. Ғәҙәти уйынсыҡтар уларҙы ҡыҙыҡһындырмай. Аутизмдың төп клиник билдәһе – аралашыу һәләте булмауы. Балалар коллективында улар үҙҙәрен айырым тота, бер кем менән һөйләшмәйҙәр, үҙҙәренең эше менән генә булалар. Фото: Һаулыҡ һаҡлау министрлығының матбуғат хеҙмәте.