Ғиниәтулла ҠУНАФИН ХАЛҠЫ РУХИ ДОНЪЯҺЫНЫҢ ОЛУҒ ИМСЕҺЕ ҺӘМ ИЛСЕҺЕ Күренекле фольклорсы Әхмәт Сөләймәновтың тыуыуына – 85 йыл. Халыҡ юҡҡа ғына “ғүмер тигәнең аҡҡан һыу кеүек” тимәгәндер инде. Ана бит Башҡорт дәүләт университеты коридорҙарында кәүҙәһен туп-тура тотоп, күкрәген кирә, башын саҡ ҡына уң яҡҡа ҡырынайта төшөп, өҙҙөрә баҫып йөрөгән һомғол буйлы, ҡуйы ҡара сәсле вә мыйыҡлы, ҡалын ғына ҡыйғас ҡашы аҫтынан ниндәйҙер бер йылылыҡ вә ихласлыҡ бөркөлөп торған ҡарашлы, мөләйем йөҙлө уҙаманды тап итеүҙәргә лә 53 йыл ваҡыт үтеп тә киткән. Әхмәт Сөләймәнов атлы был инсан өс йыл танк командиры сифатында әрмелә хеҙмәт иткәндән, ошо юғары уҡыу йортонда белем алып, биш йыл туған Бөрйән районындағы Иҫке Монасип, Нәби ауылдары мәктәптәрендә уҡытыусы булып эшләгәндән һуң, 1972 йылда университеттың башҡорт әҙәбиәте кафедраһына эшкә саҡырылған икән. Баҡһаң, ул тыуған яғында уҡытыусы булып эшләү менән бер ҡатарҙан башҡорт халҡының топонимик легендалары һәм риүәйәттәренең тарихи ерлеген һәм идея-эстетик функцияһын асыҡлау буйынса ең һыҙғанып ғилми эҙләнеүҙәр ҙә алып барған булған. БДУ-ға эшкә килеүенә бер йыл тигәндә, беҙ ул саҡтағы республикабыҙҙағы берҙән-бер башҡорт-рус бүлегенең бишенсе курсында уҡып йөрөгән 1973 йылда, Әхмәт Мөхәмәтвәли улы был эшен уңышлы яҡлап, филология фәндәре кандидаты тигән ғилми дәрәжәгә эйә өлкән уҡытыусы ине инде. Уның был хеҙмәте асылда башҡорт фольклористикаһы тарихында легенда һәм риүәйәттәрҙе фәнни дөйөмләштереп тикшереүҙең һәм баһалауҙың тәүге тәжрибәһе була. Өс йылдан һуң студенттар менән ихлас һәм әүҙем эшләгән тырыш, киң фекерле педагог доцент дәрәжәһенә күтәрелә. Артабан ул халыҡ прозаһына тағы ла киңерәк күҙ һала, уның иң ҙур өлөшөн тәшкил иткән әкиәт жанры донъяһын иңләй һәм, уның тематик сиктәрен асыҡлай-барлай барып, тормош-көнкүреш әкиәттәрен системалы өйрәнә башлай. Фәндә теүәллекте, ентеклелекте, тарихи объективлыҡты ғилми эҙләнеүҙәрҙең саҡ ҡына ла тайпылыуға юл ҡуймаҫ иманы итеп иҫәпләгән ғалим 1991 йылда башҡорт тормош-көнкүреш әкиәттәренең сюжет составы, образдар системаһы, жанр тәбиғәте һәм художестволы эшләнеше хаҡындағы диссертацияһын Мәскәү дәүләт университетының ғилми советында бик уңышлы яҡлай. Был хеҙмәте менән ул тормош-көнкүреш әкиәттәренә ҡарата ысын мәғәнәһендә үҙ концецияһын барлыҡҡа килтерә, фән донъяһында уға бәйле нығынған айырым фекер-ҡараштарға ғилми-ғәмәли йәһәттән дәлилле үҙгәртмә-корриктировкалар индерә. Башҡорт фольклористикаһы тарихында бына шулай төплө фекерле икенсе фән докторы барлыҡҡа килә. Дүрт йылдан һуң ул профессор, артабан академик дәрәжәләренә лә лайыҡ була. Заманында беҙгә, ул саҡтарҙа – 1972 – 1973 йылдарҙа дүртенсе-бишенсе курстарҙа уҡып йөрөгән студенттарға, был ижади шәхестең дәрестәрен тыңларға тура килмәне. Әммә мәктәп балалары менән эшләгәндә үк иғтибарлылыҡҡа һәм күҙәтеүсәнлеккә өйрәнгән педагог беҙҙе лә мөмкин ҡәҙәре күңел дәфтәренә теркәп ҡуйырға тырышҡан икән. Быны миңә уның менән нисәмә тиҫтә йылдар буйына уҡыу-уҡытыу, фән һәм йәмәғәт эштәре буйынса ла, бер-береһенә күңел-зиһен тартҡан ысын дуҫтарса аралашыу ваҡыттарында ла ныҡлап тойорға һәм күрергә яҙҙы. Юҡ-юҡ та ул төркөмдәштәремдең әле береһе, әле тегенеһе хаҡында һораша, фекер алыша торғайны. Уның 70 йәшем уңайы менән яҙған мәҡәләһендә студент йылдарыма бәйәле күҙәтеү-баһаламаларын күреп үҙем дә хайран ҡалғайным (“Башҡортостан”. 2016, 23 ноябрь). Былар бит кешегә ҡарата иғтибарлы вә ихтирамлы, киң күңелле вә хәстәрлекле педагог-тәрбиәсе, ысын инсан булыуҙың тура мәғәнәһендәге сағыу бер күрһәткесе. Быны мин тикмәгә генә түгел, ә ошондай уҙамандарыбыҙ күберәк булһа, ниндәй яҡшы, киләсәгебеҙгә өмөт-ышаныс ҡайһылай көслөрәк булыр ине тигән уйҙан сығып әйтәм. Уны белгәндрҙең күбеһе был уй-фекер менән килешерҙәр, моғайын. Заманында Әхмәт Мөхәмәтвәли улы менән бергә БДУ-ла эшләгән доцент М.Х. Минһажев: “Башҡа берәүгә лә ышанысым ҡалмағанда ла, мин Әхмәткә ышанасаҡмын”, – тип юҡҡа ғына әйтмәгәндер инде. Эйе, кешеләр менән ихлас фекер-лөғәт алмаша, кәңәшен бирә, ҡулынан килгәнсә ярҙам ҡулын һуҙа, дуҫлыҡ-тоғролоҡтоң ҡәҙерен дә, тейешле талабын да ҡуя белә торған киң күңелле вә төплө ҡарашлы, ғәҙел вә принципиаль, үҙ бәҫен белгән ысын ир-егет булды ул Әхмәт Мөхәмәтвәли улы. (Мәҡәләнән өҙөк).