Йоғошло ауырыуҙар сир тыуҙырыусы микроорганизмдарҙы эләктергәндә барлыҡҡа килә һәм ауырыуҙан һау кешегә йоға. Инфекция бер нисә юл менән тарала. Тын алыу (быума, ҡыҙылса, сәсәк, туберкулез, дифтерия,ҡыҙамыҡ һ.б.), туҡланыу (бөтә эсәк инфекциялары, сальмоноллез, дизентерия, вируслы А гепатиты), енси (вируслы В һәм С гепатиты, ВИЧ-инфекция һ.б.), ҡан (вируслы В гепатиты, ВИЧ инфекциялары) юлдары аша йоға. Йоғошло сирҙәрҙе иҫкәртеү сараларына шәхси гигиена ҡағиҙәләре, вакцинация, сынығыу, хәүефһеҙ эш шарттары инә. Туберкулез – йышыраҡ үпкәне зарарлаусы микобактериялар тарафынан барлыҡҡа килтерелгән йоғошло сир. Уның шулай уҡ лимфа системаһын, һөйәктәрҙе, быуындарҙы, бәүел-енес ағзаларын, тән тиреһен, күҙҙәрҙе, нервы системаһын зарарлауы ихтимал. Медицина технологиялары юғары үҫешһә лә, ошоғаса туберкулезды еңә алғандары юҡ. ВИЧ инфекциялы пациенттарҙа туберкулез үҫеше ихтималлығы сәләмәт кешеләрҙәгегә ҡарағанда күпкә юғарыраҡ. Был иммун системаһының көсһөҙләнеүе һөҙөмтәһендә организмдың һаҡланыу функцияһы боҙолоуы менән аңлатыла. Шуға күрә ВИЧ инфекциялы пациенттар йоғошло ауырыуҙарға тиҙ бирешә. Иммунитеттың ҡаҡшауы, йәшәү шарттары һәм шәхси гигиена торошо менән бәйле был хәл. Сирҙең аҙыуына йоғонто яһаған төп факторҙарҙы ҡарайыҡ: туҡланыу ҡытлығы, өлкән йәштә булыу, патологиялар, наркотиктарға йәки алкоголгә бәйлелек, оҙаҡ йылдар тәмәке тартыу. Сирҙең йәшертен билдәләре лә була, шуға күрә диагнозды раҫлау өсөн анализдар һәм үпкәгә яһалған рентген ярҙамға килә. Микроорганизмдар сирҙең тәү башланған ояһынан бик тиҙ рәүештә пациенттың бөтә организмы буйынса тарала башлай. Шуға күрә сир иммунитеты түбән булған кешеләрҙең үпкәһен генә түгел, ә башҡа ағзаларын да зарарлай башлай. Туберкулезды иртә стадияла асыҡлауға диагностиканы үҙ ваҡытында үткәреү ярҙам итә. Ошондай тәьҫирле саралар араһында күкрәк ситлеген рентгенологик тикшереү ысулы менән үпкә туҡымаһындағы туберкулез ояларын асыҡлау алымы бар. Туберкулин пробаһы – Манту реакцияһы, бүлендектәрҙе бактериологик тикшереү – диагнозды тулыһынса раҫлаусы микобактерияларҙы асыҡлау, ҡанға иммунологик анализ яһау – микобактерияларға антиесемдәрҙе асыҡлау, зарарланған ағзанан биопсия алыу. Дауаланмағанда сир аҙа һәм үлемгә килтерә. Сирҙең төп билдәләре: йүткереү, тәүҙә ул ҡоро була, аҙаҡ лайла өҫтәлә; ҡан ҡоҫоу (һәр саҡ түгел); тын ҡыҫылыуы; хәлһеҙлек; төндә ныҡ тирләү; ныҡ ябығыу; ашағы килмәү. Сир сығанағы – туберкулездың актив формаһы менән сирләгән кеше. Бер ауырыу йылына уртаса 10-15 кешене зарарлай. Сирҙе ҡуҙғытыусы йүткергәндә, сөскөргәндә, һөйләшкәндә һауала бүленеп сыға. Шулай уҡ ауырыу файҙаланған көнкүреш әйберҙәре һәм аҙыҡ менән уны йоҡторорға мөмкин. Сирҙе иҫкәртеү юлдары: беренсенән, тормош сифатын яҡшыртыу, дөрөҫ туҡланыу, яҡшы йәшәү шарттары, күңел тыныслығы, шәхси бәхет, физик көсөргәнеш булыуы мөһим. Икенсенән, балалар һәм үҫмерҙәрҙе иммунизациялау, туберкулез микобактерияларына иммунитет булыу-булмауына тест үткәреү, өсөнсөнән, туберкулез инфекцияһы булған урында махсус эпидемиологик эш ойоштороу маҡсатҡа ярашлы. Йылына бер тапҡыр флюорография тикшеренеүен үтергә онотмағыҙ. Туберкулез – бөтә йәмәғәтселектең оло проблемаһы, уның таралыуын туҡтатыу өсөн һәр кемдең сирҙе йоҡтороуҙан һаҡланыуы, белемен көндәлек тормошта ҡулланыуы кәрәк. Фото: https://health.bashkortostan.ru/presscenter/news/612520/ .