Күптәр оҙаҡ ҡына төнгө йоҡоға китә алмай яфалана. Түшәктә бер нисә сәғәт борғоланып ята биргәс, ниһайәт, йоҡлап китә, әммә иртән тороуға бөтөнләй хәле булмай. Йоҡоһоҙлоҡтоң сәбәбе нимәлә? Табип-сомнолог Роман Бузунов фекеренсә, йоҡоноң сифатына йоғонто яһаған төп шарт булып стресс, йәғни эштә, мәктәптә, ғаиләләге проблемалар тора. “Көнө буйы төрлө тәьҫораттар алған кеше өйөнә ҡайтҡас та йоҡларға ята. Был – хата. Әлбиттә, ул оҙаҡ ваҡыт йоҡлап китә алмай, башына “мин хәҙер үк йоҡларға тейешмен” тигән төрлө уйҙар инә башлай. Әгәр стресс оҙаҡҡа һуҙылһа, 15, 20 йәки 30 тапҡыр үҙеңде көсләп йоҡларға тырышыу етә, һәм кешелә йоҡларға ҡурҡыуҙың тотороҡло шартлы рефлексы барлыҡҡа килә”, – тип аңлата Роман Бузунов. Сомнолог фекеренсә, стресс ниндәйҙер этапта йоҡоһоҙлоҡҡа килтерә, ә һуңынан уны йоҡоға китә алмау тураһында уйҙар икеләтә арттыра, һөҙөмтәлә хроник йоҡоһоҙлоҡ барлыҡҡа килеүе ихтимал. “Минең бер пациентым бар. Ул көн һайын киске сәғәт 7-нән башлап тағы йоҡлай алмаясағы хаҡында уйлай башлай. Һәм, ысынлап та, йоҡларға ваҡыт еткәс, уның йөрәк тибеше йышая, башы ауырта һәм ҡан баҫымы күтәрелә. Ошо рәүешле йоҡоһоҙлоҡ барлыҡҡа килә лә инде”, – тигән фекерҙә эксперт. Шулай уҡ табип әйтеүенсә, ваҡыт үтеү менән кешелә хатта түшәк тә йоҡоһоҙлоҡ менән ассоциациялана башлай. Атап әйткәндә, мендәр ҙә, юрған да уның асыуын килтерәсәк. Проблеманан нисек ҡотолорға? Был осраҡта Роман Бузунов “15 минутлыҡ” ҡағиҙәне үтәргә ҡуша. “Әгәр ҙә һеҙ 15 минут буйына ятып та, йоҡлап китә алмаһағыҙ, түшәгегеҙҙән тороғоҙ. Икенсе бүлмәгә сығып, мейегеҙ тынысланып, йоҡоғоҙ килә башлағансы эш менән булығыҙ”, – тип кәңәш бирә сомнолог. Шул уҡ ваҡытта кире йоҡлап китә алмауҙан ҡурҡмағыҙ, һәр хәлдә көсләп йоҡларға тырышыуҙан һеҙҙең барыбер йоҡоғоҙ туймаясаҡ, тип билдәләне медицина фәндәре докторы. Бынан тыш, карауатта 15 минут буйы әйләнеп-тулғанып ятыуҙан йоҡларға ҡурҡыу рефлексы көсәйә. "Йоҡлай алмаһағыҙ, тороп күңелһеҙ эштәр менән булышығыҙ. Мәҫәлән, китап уҡығыҙ, ҡағыҙҙарҙы тикшерегеҙ, телевизорҙан донъя музейҙары йәки хайуандар тураһында программа ҡарағыҙ. Нимәлер әҙерләргә йәки бешерергә кәңәш итмәйем, сөнки был эштәр тамамлауҙы талап итә. Киреһенсә, иғтибарҙы ситкә йүнәлткән, әммә етди эмоциональ ҡараш талап итмәгән эш кәрәк”, – ти ул. Киләһе көндә түбәндәге ике ҡағиҙәне мотлаҡ үтәргә кәрәк: Нисәлә йоҡлап китеүегеҙгә ҡарамаҫтан, һеҙгә ғәҙәттәгесә буйынса торорға кәрәк. Көн тәртибегеҙҙе боҙмағыҙ. Көндөҙ йоҡламағыҙ. Йоҡоһоҙлоҡ менән интеккән төндән һуң көнөгөҙҙө мөмкин тиклем әүҙемерәк үткәрегеҙ. “Шул ваҡытта һеҙ тиҙерәк йоҡлаясаҡһығыҙ, бәлки, “15 минутлыҡ” ҡағиҙә лә кәрәкмәҫ”, – тип һығымта яһай эксперт. Автор фотоһы.