Рәсәй төбәктәрендә, шул иҫәптән Башҡортостанда, март айында Әсә һәм сабый сәләмәтлеге аҙналығы үтте. Ҡатын-ҡыҙ бәхетенең бер өлөшө – әсәлек, тип әйтһәк, бер кем дә ҡаршы килмәҫ, моғайын. Дәүләт сәйәсәтенең төп бурысы ла тап ошо – балалар сәләмәтлеген һаҡлау. Республика клиник перинаталь үҙәгенең педиатрия ярҙамы буйынса баш табип урынбаҫары, медицина фәндәре кандидаты Рәмилә Богданова яңы тыуған сабыйҙар сәләмәтлеге хаҡында һөйләне. Рәмилә Зәйет ҡыҙы –юғары категориялы анестезиолог-реаниматолог, педиатр, байтаҡ ғилми хеҙмәттәр авторы. Былтыр ул эшләгән республика перинаталь үҙәге “Ус төбөндәге бәхет” премияһының “Тәрбиәләүҙең үҙенсәлекле тәжрибәһе” номинацияһында еңеүсе булды. – Рәмилә Зәйет ҡыҙы, бөгөн өйҙә бала табыу бик “модалы” күренешкә әйләнеп китте. Һеҙҙең быға ҡарашығыҙҙы белге килә. – Һаулыҡ һаҡлау системаһында ҙур тәжрибә туплаған профессионал булараҡ, өйҙә бала табыуға ҡаршы фекерҙәмен. Был осраҡта ҡатын-ҡыҙ һаулығы өсөн дә, сабый һаулығы өсөн дә хәүеф күп тапҡырға арта. Шулай уҡ яңы тыуған сабыйҙарҙы нисек тәрбиәләү тураһында блогерҙарҙың аңлатыуын ҡабул итә алмайым. Был темаға мәғлүмәттәрҙе бары үҙ һөнәренең оҫталары, профессионалдар ғына тарата һәм аңлата ала. Үкенескә ҡаршы, бөтә эксперттар ҙа үҙ блогын алып бармай һәм был бушлыҡты махсус белеме булмағандар тултыра. Бәлки, табиптарҙың эш менән ныҡ күмелгән булыуынан, ваҡыттары тарлыҡтан, йыш дежурлыҡ итергә тура килгәнлектән социаль селтәрҙә ултырырға мөмкинлектәре юҡтыр. Сабыйҙың сәләмәтлеген һаҡлауҙа иң мөһиме – күкрәк һөтө менән туйындырыу. Йөклөлөк мәлендә үк беҙ буласаҡ йәш әсәләргә сабыйҙарҙы имеҙеп үҫтереүҙең ни тиклем файҙалы булыуын аңлатабыҙ. Икенсе мөһим мәсьәлә – тән таҙалығы. Көн һайын баланы һыу индерергә кәрәк, һыу температураһы 37 градус булырға тейеш. Һыу температураһын бармаҡ тығып түгел, ә мотлаҡ һыу термометры менән үлсәү мөһим. Клиник күрһәтмә булмағанда, бала тәненә крем, онтаҡ һөртөү менән мауыҡмағыҙ. Шулай уҡ сабыйҙың танауы, күҙҙәре, ҡолаҡтары таҙа икән, артыҡ манипуляциялар яһау кәрәкмәй. – Сабыйҙарҙың кинәт үлем синдромы беҙҙә йыш осраймы? – Был синдром бөтә донъяла берҙәй йышлыҡ менән осрай. Үкенескә ҡаршы, бөтә патогенетик мәлдәр ҙә өйрәнелмәгән. Ҡайһы бер мәҡәләләрҙә был хәлгә генетик факторҙарҙың йоғонто яһауы, икенселәрендә тыумыштан килгән инфекциялар һөҙөмтәһендә иммун системаһында ҡытлыҡ тыуыуы менән аңлатыла. Бындай хәлдәр Башҡортостанда ла күҙәтелә, башҡа төбәктәрҙәгенән йыш түгел. Төп кәңәшебеҙ – бала ата-әсәнән айырым, үҙ карауатында йоҡларға тейеш. Баланы арҡаһына һалығыҙ, эргәһендә мендәр, юрған рәүешендәге әйберҙәр булмаһын. – Һуңғы ваҡытта йәштәрҙең ЗАГСҡа барыр алдынан генетик ярашлылыҡ тураһында белешмә килтерергә тейешлеге тураһындағы тәҡдимгә ҡарашығыҙ нисек? – Мин был яңылыҡҡа ҡаршымын. Генетик сирҙәрҙең барыһы ла кеше ғүмеренең тәүге тәүлегендә асыҡланмай. Уларҙың ҡайһы берҙәре үҫмерлек, икенселәре өлкәнәйә төшкәндә сағыла. Үҙеңдең генетик паспортыңды, һаулығыңдың хәүефле яҡтарын белеү яҡшы, әлбиттә. Тик ЗАГСҡа барыр алдынан генетик тикшереү үткәреү яҡлы түгелмен. Мөхәббәт тигән төшөнсә лә бар. Бынан тыш, генетик яҡтан ярашлылыҡ күҙәтелгән никахтарҙың барыһында ла балалар тыумай бит. – Хәҙер бала табыу йорттарында сабыйҙарҙан ниндәй анализдар алалар? Неонаталь скринингты күҙ уңында тотам. – Беҙҙең илдә оҙаҡ йылдар буйына биш сиргә скрининг үтәрелеп килде. 2023 йылдан, киңәйтелгән скрининг программаһына ярашлы, тикшерелеүсе сирҙәр һаны 36-ға тиклем арттырылды. Рәсәйҙең бөтә бала табыу йорттарында төрлө тәүлектә ваҡытлы донъяға килгән һәм етлекмәй тыуған сабыйҙарҙан ҡан анализы алына. Ҡан табы менән бланктар медик-генетика үҙәгенә тапшырыла, унда сир структураһын асыҡлайҙар. Сир билдәләре асыҡланһа, уны раҫлаусы диагностика үткәрелә. Генетик тайпылыштар күҙәтелгәндә, анализ Н.П. Бочков исемендәге медик-генетика ғилми үҙәккә ебәрелә. Орфан сирҙәр раҫланғанда, бала ауырыуҙар регистрына индерелә, аҙаҡ “Изгелек ҡулсаһы” фонды аша дарыуҙар ала башлаясаҡ. – Эшегеҙ мәшәҡәтле, ҙур тырышлыҡ талап иткән хеҙмәт. Шулай ҙа һеҙ уны бөтә күңелегеҙ менән яратаһығыҙ кеүек. –Эйе, һөнәремде яратам. Мин педиатр булып 1994 йылдан эшләйем, неонатолог вазифаһында – 1996 йылдан. Балалар – бик үҙенсәлекле шәхестәр. Улар һауыҡһа, ата-әсәгә лә, беҙгә – табиптарға ла, ҙур ҡыуаныс килтерә. Ғаиләлә һау-сәләмәт сабый тыуыуы әйтеп бөтөрә алмаҫлыҡ шатлыҡ! Нисек кенә булмаһын, барыһынан да элек балаларҙы яратырға кәрәк! Һаулыҡ һаҡлау министрлығы матбуғат хеҙмәте. https://health.bashkortostan.ru/presscenter/news/610056/Фото: https://bashgmu.ru/about_the_university/management/1809/