Қазақстандағы тұрмыстық қызмет көрсету
Қоғамның жалпы жұртшылық қабылдаған қарым-қатынас жасау дәстүрі бар. Адамдармен сөйлесу, қоғамдық барыс-келіс бір адамның өмірінде мүлде кем болса болмайтын дүниелер. Әлеуметтік-тұрмыстық қатынастың ең басты негізі, ол – адамдармен дұрыс тілдесу, тіл табысу болып табылады. Мұнда ұлттың әдет-ғұрпы, сөйлесіп отырған істің жалпы жағдайы да қамтылады. Әлеуметтік-тұрмыстық қатынас ойдағыдай жүзеге асу үшін сөз мәдениетін, сөйлеу мәнерін, сөйлеу шеберлігін қалыптастыру өте маңызды. Ал, оның тиімділігінің шарттары да тіл мәдениетімен, мәнерімен, шеберлігімен тығыз байланысты.
Әлеуметтік-тұрмыстық қарым-қатынастағы тұрмыстық сөздер деп күнделікті өмірлік қарым-қатынаста, ауызекі сөйлеу тілінде қолданылатын сөздерді айтады. Ол отбасы ортасында ата-ана, ата-ана мен бала, бауыр- туғандар арасында, дос-жаран, құрбы-құрдас ортасында және күнделікті өмір-тіршілікте адамдар арасында тілдесу, пікірлесудегі сөздер. Осы тұрмыстық-әлеуметтік қатынастағы сөздерге жатады. Бұл жерде негізінен ауызекі сөйлеу тілінің әдебі, мәдениеті сақталады. Әлеуметтік-тұрмыстық қарым-қатынас тілдесуі кезінде сөз қарапайым, еркін тіркестерді молынан қолдану, айтатын ойды еркін жеткізу, сөзде эмоционалды сөздер, қосымшалар мен демеушіліктерді жиі пайдалану керек. Сонымен бірге сөйлем диалогқа құрылуып, тілдесу кезінде сұраулы, лепті, бұйрықты сөз-сөйлемдер қосылып, қаратпа, қыстырма, одағай сөздер де болуы керек.
Сөйлеуші бір қалыпта сөйлемей дауыс ырғағы өзгеріп тұруы, құбылмалы болуы керек.Әлеуметтік-тұрмыстық қарым-қатынаста сөз бейресми болғанымен оның өзіне тән әдебі болады және олар бірнеше түрге бөлінеді. Оның басты бірі - сәлемдесу. Қазақта «сәлем – сөздің анасы» деген аталы сөз бар. Адамның бір-біріне лебіз білдіруі сәлемдесуден басталады. Кішінің үлкенге берген сәлемі құрметтің, ізеттің белгісі. Сонымен бірге қазақ салтында бата беру, құттықтау сынды түрлер бар.Әлеуметтік-тұрмыстық қарым-қатынас сәтті, тиімді жалғасу үшін сөйлеудің әдебі, сөйлеудің мәдениеті, ырғағы сақталуы керек. Қызмет терминін ең алғаш рет француз экономисі Жан Батист Сэй 1767-1832 саяси экономия бойынша трактат еңбегінде 1803 жылы енгізген. Оның ойынша, қызметті тек адам ғана емес, заттар да, табиғи күштер де көрсете алады. Кейіннен Сэйдің ізбасары французэкономисі Фрэдерик Бастиак(1801-1850) жеке кызметтер мен қызығушылықтардың үйлесімдігі, олардың рөліне басты назар аударады. Яғни, оның ойынша, нақты еңбек шығынын жұмсау нәтижесі емес, сонымен қатар, қызмет бұл біреу арқылы жүзеге асырылатын және келесі бір адамның оны тұтынуы болып табылыды. Бастияның пікірінше, Буржуазиялық қоғам бұл – өз қызметтерімен айырбастайтын әрбір топтардың ‘‘Үйлесімдігі қауымдастығы” болатын қоғам. 20 ғасырда қызмет көрсету түрлері кеңінен дами бастады, осыған қарай даму кезенін келесідей қарастырамыз:
1 кезенде: мамандар пайдалы қазбаларды өндіру, өнеркәсіптік және ауыл шаруашылықтарын өндіруімен байланысты еместің барлығы қызметке жатқызылады.
2 кезенде: қызметтің қандай да бір ерекшеліктерінде арнайы белгілері қарастырылады. Осы кезде қызмет келесідей анықтамаға ие болды : Материалдық емес сипатқа ие болатын нәтиже яғни қызмет түрі.
3 кезенде: Қызметтің мәнін толық және нақты ашуға мүмкіндік береді және материалды талабы бар қызметтерді, қасиеттерін тереңірек салыстыру қажеттілігі туындады.
Материалды игілікте қызметтерді ажырататын белгілер:
1. Бөлшекке ұстауға, өлшеуге, химиялық қасиетін білуге болмайды.
2. Қызмет өзінің қайнар көзімен бөлінбейді.
3. Сапаның тұрақсыздығы.
4. Қызметтің сақталмауы.5. Қызметті көрсетуде меншік құқығын берудің болмауы.
Қызмет бұл- меншікпен байланыссыз тұтынушының сатып алатын, көзге көрінбейтін игілігі. Бұл анықтамаларының авторы Ассэль Г. Қызмет бұл- іс әрекет немесе жұмыстың орындалуы олар көзге көрінбейді. Қызметтер экономикалық іс әрекет түрінде анықталуы мүмкін.Қызмет іс әрекет немесе пайда болуы мүмкін оны сатып алушы, қандай да бір материалдық обьектіге меншік құқығын алмайды.
Ағылшын тілінен аударғанда, сервис бірнеше мағына береді: қызмет, қызмет көрсету,міндетті болуы. Сервис түсінігі кең мағынада қызмет және қызмет көрсетуді білдіреді. Қызмет көрсету – тұтынушылардың күрделі бұйымдарды: машина, құрал жабдық, тұрмыстық техника, көлік құралдары, өткізу және пайдаланумен байланысты қызметтердің кешені. Қызмет көрсету- негізгі қызметтерді жүзеге асырудың құралы ретінде: қонақ үй кешенде қызмет көрсету, мейрамхана бизнесте қызмет көрсету, және ақпарат бизнес көрсету.
Сервистің қызмет көрсету ретінде қазіргі уақытта дамуы 3 себеппен байланысты:
1. Материалды өндіріс өнімінің күрделінуімен.
2. Бәсекелестік орта.
3. Фирманың өз пайдасын арттыру.
Осы таңда Қазақстан Республикасында туризм индустриясын өркендету жөніндегі үлкен проблема туып отыр. Туризм саласы және жүйесі әлі қалыптаспаған кезде бүтін индустрия туралы не айтуға болады?
Қоғам бұл мәселені айтып, жоғары деңгейге дейін сұрақ көтеруі тиіс.
Осы заманғы туризм индустриалды формасы бар, ұлттық экономиканың дамуының негізгі катализаторы болып табылатын, жаңа жұмыс орнын пайда болдыратын, ұлттық кірістің өсуіне әсер ететін, жергілікті халықтың тұрмысын көтеретін экономикалық құбылыс.
Орындаған:Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің Әлеуметтік жұмыс мамандығының 3- курс студенті Бекарыс Арайлым
Жетекшісі : Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің Әлеуметтік жұмыс мамандығының аға оқытушысы