21 сентябрҙә билдәләнәсәк Бөтә донъя Альцгеймер сиренә ҡаршы көрәш көнөнә ҡарата 18 сентябрҙән 24-енә тиклем сәләмәт ҡартайыуҙы популярлаштырыу аҙналығы башланды. Заман медицинаһы һәм цивилизация кимәле ғүмер оҙайлығын XXI быуатта 73 йәшкә тиклем оҙайтырға мөмкинлек бирҙе. Ҡартайыу процесы беҙҙең гендарға һалынған. Үкенескә ҡаршы, оло йәштә шәкәр диабеты, остеопороз, йөрәк-ҡан тамырҙары, Паркинсон һәм Альцгеймер сирҙәре һағалап ҡына тора. Кеше әүҙем йәшәү рәүешенән айырылыу менән уның аҡылы даими күнекмәләрҙән мәхрүм ителә, был тәү сиратта хәтер һәм иғтибар торошонда сағыла. Альцгеймер сире – нервы системаһының аҡрынлап аҙа барған сире, ул интеллекттың боҙолоуында, деменция башланыуында сағыла.Тәүге билдәләре: онотоусанлыҡ, бер үк һүҙҙәрҙе ҡабатлау, бер эштә иғтибарҙы туплай алмау. Бындай билдәләр күҙәтелгәндә табип-неврологҡа күренергә кәрәк. Зиһенде һәм яҡшы хәтерҙе һаҡлау өсөн кәңәштәр: 1.Йоҡоғоҙ туйғансы йоҡлағыҙ. Йоҡо гигиенаһын һаҡлау һәм алтынан һигеҙ сәғәткә тиклем йоҡлау – баш мейеһе сәләмәтлеге өсөн файҙалы. Ял һеҙҙе яҡшыраҡ тойорға һәм яңы хәл-ваҡиғаларға тиҙерәк яраҡлашырға, тәжрибә тупларға ярҙам итәсәк. Күнегеүҙәр яһарға онотмағыҙ. Даими физик көсөргәнеш ҡандың баш мейеһенә ағымын көсәйтә, ә йөрәктең йыш тибеүе ҡанды тейешле кимәлдә мейегә алып барып еткерергә булыша. Тикшеренеүҙәрҙән күренеүенсә, спорт менән даими шөғөлләнгән кешеләр Альцгеймер сиренә бирешеп бармай. Йәйәү йөрөгөҙ, күнегеүҙәр яһағыҙ. Аралашып йәшәгеҙ. Яңғыҙлыҡ кешенең психик сәләмәтлегенә, тойғолар именлегенә, мейе һаулығына зарар килтереүе ихтимал, шуға күрә кешеләр менән йәнле һөйләшеү мөһим. Яҡындары менән бәйләнештә йәшәгән өлкәндәрҙең оҙағыраҡ ғүмер итеүе, күңел төшөнкөлөгөнә бирелмәүе билдәле. 4. Һәр яңылыҡ файҙаға. Яңы кешеләр менән танышыу, урын алмаштырыу, ят шөғөлдәрҙе үҙ итеү аҡыл үткерлеген һаҡларға, мейе һығылмалығын яҡшыртырға һәм нығытырға ярҙам итер. Яҡшы туҡланыу мөһим. Ярымфабрикаттар һәм фаст-фуд һеҙҙең сәләмәтлек файҙаһына түгел. Уларҙың сир хәүефен (шәкәр диабеты, юғары холестерин кимәле йәки юғары ҡан баҫымы) арттырыуы ихтимал. Был сирҙәр төрлө ағзаларҙы төрлөсә зарарлай, шулай уҡ мейегә зыян килтереүе ихтимал.Сәләмәт булғығыҙ килһә, еләк-емешкә, йәшелсәгә, артыҡ майлы булмаған иткә өҫтөнлөк бирегеҙ. Фото:kaltasy-zarya.ru