Найти тему
Башҡортостан гәзите

Яугирҙе өйҙә көтәләр

Иглин районына командировкаға юлланғанда Һарт-Лабау ауылында махсус хәрби операцияла ҡатнашҡан яугирҙең ғаиләһе менән дә күрешергә насип булды. “Урмансы” ҡушаматлы яҡташыбыҙҙың ҡатыны Миләүшә, ҡыҙҙары Айһылыу менән Таңһылыу, оло йәштәге әсәһе бер төптән сабыр ғына донъя көтә. Был йәһәттән уларҙы ауыл, район хакимиәте лә иғтибарҙан ситтә ҡалдырмай. Һөйләшеүебеҙ ҡатыны менән башланып китте. 19 йыл бергә ғүмер кисергән тормош иптәше тураһында һөйләгәндә, Миләүшәнең йөҙө тағы ла нурланып китә: – Ирем – бик сабыр, ярҙамсыл кеше. Ул бер ҡасан да тауыш күтәреп өндәшмәҫ. Кемгәлер ярҙам кәрәкһә, үҙенең эшен онотоп, ярҙамлашырға әҙер. Ағас эшенә лә бик оҫта. Йортобоҙ уның ҡулдары менән һалынды. Хатта өҫтәл, ултырғыс кеүек йорт йыһазын да үҙе эшләй. Беҙҙең ныҡлы терәгебеҙ, таянысыбыҙ ул, – тип һөйләне ҡатын, ғорурланып. Уға ҡыҙҙары ла ҡушылды: – Атайыбыҙҙы бик яратабыҙ. Ул изге күңелле, ҡыйыу, ныҡ эшсән. Унан ярҙам һораһаң, бер ҡасан да кире ҡаҡмай. Беҙгә уңайлы, рәхәт булһын өсөн бөтәһен дә эшләй, – ҡыҙҙарҙың һүҙендә атайҙарына ҡарата әллә күпме йылы­лыҡ, шул уҡ ваҡытта һағыныу ҙа сағыла. “Урмансы” позывнойлы яугир үткән йылдың сентябрендә махсус хәрби операцияға юлланған, ике тапҡыр ялға ҡайтып, тыуған яҡтарында булып өлгөргән. Июль айында икенсе тапҡыр ҡайтыуы яҡындары өсөн көтөлмәгән шатлыҡлы осрашыу була. Был турала ул ғаиләһенә алдан хәбәр итмәй. – Ул көндә хәл белергә ғаилә дуҫ­тарыбыҙ килеп төштө. “Яңы ғына кил­гәйнеләр” тип шунда уҡ күңелем әҙерәк һиҙеңкерәне. Әхирәтем манты бешерә­йек, тигәс, ҡамыр баҫып ҡуйҙым. Шул ваҡыт машина пипелдәткән тауыш иғтибарымды йәлеп итте, тәүҙә туйҙыр, тип уйланым. Ҡапҡанан сығып ҡараһам, флаг ҡаҙалған машина килеп туҡтаны ла унан ирем килеп төштө. Көтөлмәгән хәлдән ҡулымдағы телефоным төшөп китте, уның ватылғанын да тоймай ҡаршыһына йүгерҙем. Шул тиклем ҙур шатлыҡ булды иремдең ҡайтыуы, – тип һөйләне Миләүшә, ҡыуаныслы тәьҫо­раттарын уртаҡлашып. Ҡыҙҙары ла был көндә өйҙә булған һәм атайҙарының ҡайтыры тураһында бер нәмә лә белмәгән. – Машина пипелдәгәс беҙ ҙә туйҙыр тип уйланыҡ тәүҙә. Тәҙрәгә ҡарағас, флаг эленгән машина, ундағы хәрби кешеләрҙе күргәс, атайыбыҙ ҡайтҡанын шунда уҡ аңланыҡ һәм тышҡа йүгерҙек, –тинеләр. Ауырлыҡтар кешене бер-береһенә яҡынайта, тағы ла берҙәмерәк итә. Яугирҙең әсәһе 83 йәшлек Сажиҙә апай ҙа улының йортонда килене, ейән­сәрҙәре тәрбиәһендә ғүмер итә. – Улым бәләкәйҙән аҡыллы, иғти­барлы булды, тыңлап ҡына торҙо. Уны көтөү – әсә кеше өсөн дә һынау. Илап та алам ҡайһы саҡта. Иҫән-имен ҡайтһын улым, – тине сабыр йөрәкле Сажиҙә апай. – Иң мөһиме – иҫән-һау һәм еңеү менән ҡайтһын. Ә беҙ уны өйҙә һәр ваҡыт көтәбеҙ, – тип һүҙгә ҡушылды Миләүшә лә. Ғаиләһенең ныҡлы таянысы ғына түгел, ауылының, йәнтөйәгенең ышаныслы улы булып сыҡты яугир. Үҙенең тракторы булғас, ауылды төҙөкләндереү эштәрендә һәр ваҡытта уртаһында булған. Кемгәлер утын ташыу, юлдарға ҡом-таш һалыу булһынмы, зыяратты тәртипкә килтереүме – уртаҡ эштәрҙең уртаһында ҡайнап йәшәүе тураһында һөйләне ауылдаштары. Яугирҙең яҡын дуҫы менән күрешеү ҙә геройыбыҙҙың ыңғай яҡтарын асырға булышлыҡ итте. Дуҫы Илдар Нуриев һөйләүенсә, улар бала саҡтан бергә уйнап үҫкән. – Ул бәләкәйҙән тыныс холоҡло, аҡыллы булды, уйлап ҡына эш итер ине. Дуҫым менән тәүге тапҡыр айырылышыу мәктәпте тамамлап һөнәр алырға уҡырға киткәндә булды. Бәй­ләнеш бер ҡасан да өҙөлмәне, аҙаҡ армияға юлланғас та, уның менән хат алышып торҙоҡ. Йылдар үткәс, һәр беребеҙ ғаилә ҡороп, бер урамда төпләндек. Беҙҙең дуҫлыҡ әле лә дауам итә. Һәм шундай ышаныслы дуҫым булыуы – минең өсөн ғорурлыҡ. Хәҙрәт булғас, дуҫымдың һәм ошо хәрби-операцияға юлланған ауылыбыҙҙың барлыҡ егеттәренә иҫән йөрөп ҡайтыу­ҙарын теләп, доғалар уҡыйым, – тип һөйләне әңгәмәсем. Илеңә, ауылыңа, ғаиләңә кәрәкле булып йәшәү – үҙе ҙур бәхет. Яугирҙә­ребеҙҙең еңеү менән ҡайтыр ваҡыт­тарын бик тиҙҙән күрергә яҙһын. Резеда Шәңгәрәева Иглин районы.