Baxromov Azizbek Alisher o‘g‘li
Farg‘ona Politexnika Instituti tayanch doktoranti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.8290458
Qabul qilindi: 28.08.2023
Crossref DOI: 10.24412/cl-37059-2023-08-143-145
UDK: 658.589
Annotatsiya:Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash – ishlab chiqarishni zamonaviy texnalogiyalar bilan jihozlash, uni ma’naviy jihatdan yangilash, tarkibiy jihatdan texnik va texnologik qayta tuzish kabi chora tadbirlarni o‘z ichiga oluvchi jarayon.
Kalit so‘zlar:samaradorlik, barqarorlik, texnalogiya, texnika, ishlab chiqarish.
Аннотация: Модернизация производства – это процесс, включающий в себя такие мероприятия, как оснащение производства современными технологиями, его моральное обновление, структурно-техническая и технологическая перестройка.
Ключевые слова: эффективность, стабильность, технология, техника, производство.
KIRISH.
Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash – ishlab chiqarishni zamonaviy texnalogiyalar bilan jihozlash, uni ma’naviy jihatdan yangilash, tarkibiy jihatdan texnik va texnologik qayta tuzish kabi chora tadbirlarni o‘z ichiga oluvchi jarayondir.
TADQIQOT OBYEKTI VA METODLARI.
Korxonalarni texnik va texnologik yangilash – alohida ishlab chiqarish turlarini zamonaviy talablarga asosan yangi texnika va texnalogiyalarni kiritish, ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyashtirish va avtomatlashtirish, eskirgan qurilma va uskunalarni yangilash va almashtirish, ishlab chiqarish tuzilmasi va tashkil etilishini yaxshilash yo‘li bilan, korxonaning texnik darajasini oshirish bo‘yicha chora – tadbirlar majmuasi.
Korxonani rekontruksiylash – korxonadagi texnologiya jarayonlarini takomillashtirish va yangi ishlab chiqarish vositalari bilan qayta jihozlash maqsadida zaruriy qurilish – montaj ishlarini bajarish orqali amalga oshiriladi.
Korxonalarni modernizatsiyalash va texnik qayta qurollantirishning xar bir obyekti bo‘yicha samaradorligi aniqlanadi.
Samaradorlik – bu foydalilik natijalikdir. Samaradorlikni aniqlash uchun natijani shu natijaga erishishga sarflagan xarajatlar yoki resurslar bilan taqqoslash kerak. Samaradorlik ishlab chiqarish faoliyati natijalari bilan ularga erishish uchun sarflangan mehnat, moddiy va moliyaviy resurslarning o‘zaro nisbatidir.
Ishlab chiqarish – texnik vazifani hal etishning biror variyantining ijtimoiy iqtisodiy afzalligini asoslab berish, taqdim etilgan variyantlardan eng samaralisini tanlab olish maqsadida aniqlanadigan samaradorlik qiyosiy samaradorlik deb ataladi.
Qiyosiy samaradorlik ikki va undan ortiq variyantni taqqoslash va shu asosda bir variyantning boshqa variyantlardan ustunligi va optimalligini aniqlab beradi. Optimal variyantni tanlash hamda uni asoslash uchun qo‘shimcha kapital mablag‘larning qoplanish muddati yoki qiyosiy samaradorlik koeffisentini hisoblab chiqish va ular miqdorini normativ qiymati bilan taqqoslash kerak. Ish haqi yollanma xodim daromadining elementi, unga tegishli ish kuchiga bo‘lgan mulkchilik huquqini iqtisodiy jihatdan ro‘yobga chiqarish shaklidir. Shu bilan birga ish beruvchi uchun yollanma xodimlar mehnatiga to‘lanadigan haq ishlab chiqarish xarajatlarining elementlaridan biri hisoblanadi. Ish beruvchi mehnat resurslaridan ishlab chiqarish omillaridan biri sifatida foydalanish uchun uni xarid qiladi.
Mehnat unumdorligi omilining o‘sishi hisobiga ishlovchilar sonining nisbatan ozod bo‘lishi (bazali davrida barcha ishchilarga nisbatan foizlarda). Ma’lumki, konchilik korxonalarida ish tartibi ikki xil bo‘lishi mumkin – uzlukli va uzluksiz ish rejimlari. Yillik uzluksiz ish tartibi, asosan, konlarni er osti usulida qazib oluvchi kichik, konchilik korxonalarida qo‘llaniladi. Bu rejimda korxona, uchastka va sexlar haftada 5 yoki 6 kun ishlaydi, 1 yoki 2 kun dam olish kuni bo‘ladi.
Uzluksiz ish tartibi katta unumdorlikka ega bo‘lgan shaxta va karerlarda qo‘llaniladi. Bu rejimda yilning 360 yoki 356 kuni ish kuni bo‘lib, 5 kun yoki 9 ta bayram kunlari ta’mirlash ishlariga ajratiladi.
XULOSA.
Yalpi daromad – bu ko‘rsatkich korxona faoliyatininig pirovard natijasini ifodalaydi. U yalpi tushum (kirim) dan mahsulot ishlab chiqarish va sotishning barcha harajatlarini (ish haqidan) tashqari chegirib tashlash orqali aniqlanadi. Foyda quyidagi ko‘rinishlar bo‘yicha farqlanadi.
Yalpi foyda – bu korxona daromadining bir qismi bo‘lib, undan barcha harajatlarni chiqarib tashlagandan so‘ng korxona ixtiyorida qoladigan qismi. Shuningdek mahsulot sotish, balans foyda va sof foyda ko‘rinishlari farqlanadi. Mahsulot sotishdan olinadigan foyda korxona jamg‘armasining asosiy shaklidir.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR:
1. Alimxodjaev S.R. Sanoatda Iqtisodiyot va menejment fanidan masalalar to‘plami.- Toshkent: ToshDTU,2015.
2. Бахромов Азизбек Алишер Ўғли (2022). ВЫЗОВЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ УПРАВЛЕНИЯ РАЗВИТИЕМ ТЕХНОЛОГИИ ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА В УЗБЕКИСТАНЕ. Colloquium-journal, (6 (129)), 33-37.
3. Baxromov Azizbek Alisher O‘G‘Li (2023). DIRECTIONS OF INCREASING PRODUCT COMPETITIVENESS IN INDUSTRIAL ENTERPRISES. Talqin va tadqiqotlar ilmiy-uslubiy jurnali, 1 (18), 123-127.
4. Бахромов, А. (2023). Совершенствование методов анализа влияния использования цифровых технологий на экономический рост промышленных предприятий. Engineering Problems and Innovations, 1(1), 54-60.
5. Бахромов, А. (2023). ЗНАЧЕНИЕ И НАПРАВЛЕНИЯ РАЗВИТИЯ ЦИФРОВОЙ ЭКОНОМИКИ НА ПРОМЫШЛЕННЫХ ПРЕДПРИЯТИЯХ. Engineering Problems and Innovations. извлечено от https://fer-teach.uz/index.php/epai/article/view/134
6. Baxromov Azizbek Alisher o‘g’li. (2023). PROBLEMS OF THE DIGITALIZATION PROCESS IN NETWORKS AND SECTORS OF THE ECONOMY. QO‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, 1(1), 25–28. https://doi.org/10.54613/ku.v6i6.242
7. Baxromov, A. (2023). MAIN ASPECTS AND PROSPECTS IN THE ORGANIZATION OF FINANCIAL-INDUSTRY GROUPS. Приоритетные направления, современные тенденции и перспективы развития финансового рынка, 17–19. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/financial-market-growth/article/view/18960
8. Baxromov, A. (2023). SANOAT KORXONALARINING ISHLAB CHIQARISH INFRATUZILMALARIDA YUZAGA KELADIGAN MUAMMOLARNING SINERGETIK TA’SIRINI BAHOLASH. Iqtisodiyot Va taʼlim, 24(2), 295–299. https://doi.org/10.55439/ECED/vol24_iss2/a46