Кейемдәр араһынан тағы берәү күренде. Серем итеп алған, беҙҙең тауышҡа уяндымы, тыңлап ятҡанмы инде. Беләбеҙ, һалдат йоҡоһо ла – хеҙмәттең бер өлөшө. Татлы өлөшө. “Зема” икән. “Ғилман”дың күрше районынан. Етди егет, ҡарашында осҡон бар. Бер ҡарауҙан ышаныс уята торған браттар була бит, ул ана шундайҙарҙан. Үҙе старшина, пулеметсы. Әле ул яралы: тубығына мина ярсығы эләккән. “Тубыҡтан осаға хәтлем ойой, Рәсәйгә сығырға тура килер”, – тип тора. – Аҡсам, эшем бар, вис бар, – тип башланы ул һүҙен. – Ике ҡыҙым – ике йондоҙом йүгереп йөрөй, шөкөр. Апрель тирәһендә военкоматҡа саҡыра башланылар. – “Зема” армияла ВДВ ғәскәрендә хеҙмәт иткән, артиллерист. Командир ҙа булған. Бындай егеттәр һәр саҡ күҙ уңында, аңлашыла. – Үҙемдең унда кәрәк икәнемде аңлайым. Икенсе балам бәләкәй, биш йәш, бармаҫмын, тигәйнем. Шайморатов батальонына һалдаттар йыя башлағас, дәрт иттем. Хәҙер бына бер йыл була инде. Ашау-эсеү, үҙ-ара мөхит – во! Гумконвой шәп эшләй. Бик ҡәнәғәтбеҙ. Алғы һыҙыҡта йыш була егет. Нисә штурм булған – барыһында ла ҡатнашҡан. – Бер йыл эсендә иң ауыры нимә булды? – Егеттәрҙе юғалтыу. “Ғилман” иҫкә алған Юныс, Учалы районының Сәфәр ауылынан, – тимәк, йоҡламаған, сабыр ғына беҙҙе тыңлап ятҡан, – шәп, батыр егет ине. Граната төшкәс, ике аяғы ла өҙөлдө, ҡанын туҡтатып булмай, күҙ алдында... Шул уҡ ауылдан Сафа ағай. Иҫ киткес аҡыллы, зирәк ағай. Алты айлыҡ ҡына балаһы ҡалды. Бөрйәндән Юлдаш, бергә ашап ултырҙыҡ, бер сәғәттән... – Старшинаның ҡапыл күҙенән йәштәр атылып килеп сыҡты. Иң ауыры ергә тамған һалдаттың күҙ йәшелер, тама-тама ул ауыр ҡурғашҡа әйләнә, дошманға нәфрәт булып. “Зема” еңе менән битен һөртөп, тиҙ үк үҙен ҡулға ала. – Нишләйһең, һуғыш ҡорбанһыҙ булмай инде. Аҡыл аңлай ҙа, күңел генә ҡабул итмәй шу-ул... Өсәүләшеп ҡосаҡлашып үҙебеҙ өсөн генә фотоға төшәбеҙ. Ҡайтҡас, тағы ла Янғантау итәгендә лә егеттәр менән ҡосаҡлашырға яҙһын. Төкәтмәнән сыҡһам, Венер Фәйзуллин ике йәш егет менән көлөшә-көлөшә гәп һата. Береһе “Йәшлек” гәзите хәбәрсеһе И. Х.-тың ике туған ҡустыһы булып сыҡты. Уға сәләм ҡундырҙы. Икенсеһе Салауат ҡалаһынан. Йәшлек дәрте ташып тора быларҙан. – Ним әкәрәк һеҙгә, егеттәр, әйтегеҙ, ҡайтҡас һалырбыҙ, – тип һорай Венер. – Тиҙерәк ҡайтып, ҡыҙҙар менән йөрөгө килә, – тине береһе. – Шунда гумконвой менән бергә ҡыҙҙарҙы ла ҡушып ебәреп булмаймы? – тип йылмая икенсеһе. Ике быуын, ике ҡараш! Өлкәндәрҙә – тормош һынауҙарында сыныҡҡан аҡыл-сабырлыҡ, ә йәштәрҙә туҡтатып булмаҫ хис-дыуамаллыҡ, дошмандарҙы бер һелтәүҙә ҡырып һалырлыҡ... Артабан бер нисә йорт аша алтынсы рота егеттәрен сәләмләйбеҙ. Уларҙың да йорто әллә ни ҙур түгел. Егеттәр һыйғандар, иҙәнгә лә матрастар түшәлгән. Ихата уртаһында тармаҡланып һары сейә (черешня) үҫеп ултыра. Был емештең ағасы бейек һәм эре икән. Иҫ киткес күренеш күҙгә ташлана. Бер осо һары сейәгә бәйләнгән, икенсеһе өйҙөң стенаһына беркетелгән бауға һалдат кейемдәре киптерергә эленгән. Улар барыһы ла бер төҫтә – һоро. Кәртәнең теге яғында, йорт баҡсаһында, күршенең алһыу-сыбар әйберҙәре – ҡыҙыл сәскәле һәм ап-аҡ күлдәк, күк салбар, зәнгәр яулыҡ һ.б. кибә. Шул тиклем контраст: яу һәм тыныс тормош кейемдәре, бындағы һаләтте, булмышты бар яҡтан күрһәткән ике тарттырылған бау, ике донъя. Өй нигеҙенә бронежилеттар теҙелеп һалынған. Улар ҙа яуҙан арып ҡайтҡан һалдаттар кеүек йонсоу күренә. Рөхсәт һорап, берәүһен тотоп, күтәреп ҡарайым. Беҙҙеке менән сағыштырғанда, ул нисектер бәләкәй һәм еңел күренә. Миңә ярамайҙыр ул, тим. Кейеп ҡарағыҙ, тиҙәр. Өҫтәгеһен һалғайным, саҡ осоп китмәнем. Нисә сәғәт буйы бер тоҡ бәрәңге күтәреп йөрөгәнмендә, ҡапыл иңемдән һалып, ергә ҡуйғанмын кеүек. Иҫ киткес рәхәт, иркен. Уф, алға сығып торған ҡорһағым ярты көн эсендә шиңеп ҡалғандай, уныһы ла еңел генә, ел булһа, кәүҙәмде осорор төҫлө. Ә донъя һил, артыҡ тыныс. Тегеләрҙекен өҫтөмә һалам, ысынлап та, йәшел төҫтәге тегеләрҙең бронниктары еңел икән һәм нисектер ыҡсым. Икеһе лә тимер инде, ул ҡауырһын түгел. – Был Бр 5/6 бронниктары нимәһе менән шәп, тип уйлайһығыҙ? – рота командиры “Дух” һорай ҡуйҙы. – Үҙемдеке менән сағыштырғанда комфортно тоям, – тим. – Дөрөҫ, еңелерәк, 10–12 килограмм тирәһе, маневрҙар өсөн уңайлы. Беҙ тикшереп ҡараныҡ, АК пуляһына түҙә. Тишеп үтмәһәлә, эскә инеп, ҡабырғаны һындырырға ла мөмкин. Пулеметтыҡына түҙмәй. Уның һәйбәт яғы шунда: снаряд ярсыҡтары үҙенә һеңә. Ҡаты тимерле бронежилеттарҙа, киреһенсә, ярсыҡ ҡаҡлыға. Был ҡурҡыныс, ҡаҡлығып яныңдағы дуҫыңа эләгеүе, үҙеңдең һаҡланмаған урыныңды яраларға мөмкин... – командир рәхәтләнеп һөйләне. – Һеҙ кейеп йөрөгән бронниктар шуныһы менән шәп! Улар тәндең күп өлөшөн һаҡлай. Шуға өҫтөгөҙҙән төшөрмәгеҙ. Ҡулыма автоматын тотоп ҡарайым. Ауырлығын белер өсөн. Ҡағиҙә буйынса журналистарға ҡулына бөтөнләй ҡорал алырға ярамай. Кемгәлер йә ҡайҙалыр төҙәү тураһында һүҙ ҙә юҡ. Беҙ барыбыҙ ҙа – пацифистар. Шул арала, миндә ысын яугирҙе күреп, Венер телефонын тоҡандырып килеп тә етте. – Был кейемдә ниндәйерәк тойғолар кисерәһегеҙ, Мөнир ағай?